Trong khi doanh nghiệp khát vốn nhưng mắc kẹt vì thiếu tài sản bảo đảm phù hợp, thì các ngân hàng cũng đang loay hoay giữa mê cung pháp lý khi muốn xử lý tài sản để thu hồi nợ.
Nhu cầu vay vốn tăng nhưng khó tiếp cận
Khả năng tiếp cận vốn của doanh nghiệp ngành xây dựng, doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ còn nhiều hạn chế. Các doanh nghiệp luôn đau đáu để làm sao vay được vốn ngân hàng và vay ở ngân hàng có lãi suất thấp.
Ông Nguyễn Văn Mạnh, Tổng Giám đốc Công ty CP xây dựng và thương mại nhà Hà Nội, cho biết mặc dù công ty có tài sản bảo đảm, nhưng hơn 10 năm nay vẫn không tiếp cận được vốn ngân hàng. Để đảm bảo nguồn vốn hoạt động, công ty phải sử dụng nguồn vốn tự có và huy động từ nguồn vốn vay bên ngoài, nguồn liên doanh liên kết với đối tác khác để cùng nhau chia sẻ lợi nhuận.
Còn với trường hợp của Công ty CP Đầu tư thương mại Hà Thành (Hà Nội) thì được ngân hàng hỗ trợ nhiệt tình để mở tài khoản, nhưng để vay vốn thì không dễ dàng do thiếu tài sản bảo đảm.
Một số ngân hàng có đề xuất cho vay không cần thế chấp mà dựa vào lợi nhuận. Nhưng với doanh nghiệp nhỏ và vừa, lợi nhuận không cao, mức cho vay theo phương án đó cũng chỉ dừng ở vài trăm triệu đến vài tỷ đồng, không đủ để triển khai các kế hoạch mở rộng hay đầu tư mới.
Nhiều doanh nghiệp buộc phải sử dụng tài sản cá nhân để thế chấp, khi tài sản của doanh nghiệp không đủ. Nhưng nếu vậy, đây không còn là bài toán hỗ trợ doanh nghiệp. Trong khi đó, tài sản cá nhân cũng bị ngân hàng định giá thấp sau khi khấu trừ theo tỉ lệ cho vay 70-80%, số tiền thực nhận rất hạn chế.
Hồ sơ vay tín chấp lại phức tạp, phải chứng minh được dòng tiền, doanh thu, lợi nhuận rõ ràng, ngân hàng thẩm định rất kỹ, nhưng giá trị vay lại nhỏ.
Ngân hàng loay hoay xử lý thu hồi nợ
Trong khi doanh nghiệp thiếu vốn nhưng thiếu tài sản bảo đảm phù hợp, thì các ngân hàng cũng đang loay hoay giữa mê cung pháp lý khi muốn xử lý tài sản để thu hồi nợ.
Hiện tại, khối lượng tài sản đảm bảo từ bất động sản đang ngày một lớn hơn. Tuy nhiên, quá trình xử lý tài sản đảm bảo khi phát sinh nợ xấu lại không mấy thuận lợi khi ngân hàng liên tục chật vật rao bán nhưng vẫn không có ai mua.
Điển hình như một vài trường hợp trong số nhiều khoản nợ được mang ra đấu giá nhưng chưa thể xử lý dứt điểm, cho thấy những khó khăn mà ngân hàng đang gặp phải khi thu hồi tài sản.
Cụ thể, Agribank Chi nhánh Đống Đa mới đây đã thông báo lựa chọn tổ chức đấu giá khoản nợ của Công ty TNHH Dịch vụ Đầu tư Tín Phát, với giá trị ghi sổ tạm tính đến ngày 30/5/2025 là hơn 154 tỷ đồng. Khoản vay được bảo đảm bằng quyền tài sản tại hai tòa nhà thuộc một dự án nhà ở thu nhập thấp tại Bắc Ninh.
Hay một trường hợp khác là khoản nợ hơn 730 tỷ đồng của CTCP Hằng Hà tại BIDV Chi nhánh Thành Đô, đã được ngân hàng đưa ra đấu giá tới lần thứ 5. Tài sản bảo đảm là khu đất và công trình thuộc Bệnh viện Phụ sản quốc tế Đức Giang…
Theo ông Nguyễn Hồng Quân – Phó Tổng Giám đốc Ngân hàng TMCP Tiên Phong (TPBank), những vướng mắc trong xử lý tài sản bảo đảm ngày càng phức tạp hơn. Không ít bất động sản được thế chấp phát sinh sai lệch về diện tích hay có tài sản gắn liền với đất của thửa liền kề, xây chồng lấn. Khi xử lý, cơ quan kiểm sát lại cho rằng ngân hàng đã xác định giá trị tài sản thế chấp không sát thực tế, đặc biệt tại thời điểm thẩm định và cho vay.
Thậm chí, tình huống càng trở nên phức tạp hơn đối với ngân hàng nếu tài sản đảm bảo tại thời điểm khởi kiện chỉ là quyền tài sản phát sinh từ hợp đồng mua bán căn hộ chung cư, trong khi đến thời điểm yêu cầu thi hành án, căn hộ đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở.
Điều này khiến bên bảo đảm không ký hợp đồng thế chấp mới với ngân hàng theo thông tin được ghi nhận trong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất.
Khó khăn khác còn do các tài sản như xe ô tô khi ngân hàng chỉ giữ giấy tờ pháp lý thay vì thu giữ tài sản thực tế. Điều này khiến khách hàng không tự nguyện bàn giao tài sản, không cung cấp thông tin liên quan, ẩn giấu tài sản tại nhiều nơi, hoặc bán cho bên thứ ba.
Dù là doanh nghiệp đi tìm vốn hay ngân hàng tìm cách thu hồi nợ, tài sản bảo đảm đang trở thành điểm nghẽn chung khiến cả hai phía đều mắc kẹt.
Trong bối cảnh phục hồi kinh tế còn nhiều thách thức, việc tháo gỡ các rào cản liên quan đến tài sản bảo đảm không chỉ là vấn đề của riêng ngành ngân hàng, mà là điều kiện cần thiết để khơi thông dòng vốn, tạo lực đẩy cho sản xuất kinh doanh và tăng trưởng bền vững.
Theo Congly.vn