Bộ đề mới sát hạch giấy phép lái xe: Siết đầu vào, nâng chuẩn lái xe

Sát hạch giấy phép lái xe theo hướng thực chất

Từ ngày 1/6/2025, Cục Cảnh sát giao thông (CSGT) – Bộ Công an chính thức áp dụng bộ đề lý thuyết mới gồm 600 câu hỏi trong kỳ thi sát hạch cấp giấy phép lái xe (GPLX) cơ giới đường bộ trên toàn quốc. Đây là một trong những bước chuyển đổi quan trọng, không chỉ thay đổi đơn vị tổ chức từ Bộ GTVT (cũ) sang Bộ Công an, mà còn đánh dấu sự chuyển mình của toàn bộ quy trình sát hạch.

Các câu hỏi trong Bộ đề được phân chia theo 6 chương mục, bao gồm: 180 câu về quy định chung và quy tắc giao thông, 25 câu về đạo đức lái xe và kỹ năng cứu nạn, 58 câu kỹ thuật lái xe, 37 câu về cấu tạo và sửa chữa phương tiện, 185 câu về hệ thống báo hiệu đường bộ, 115 câu về sa hình và xử lý tình huống.

Điểm nổi bật là sự xuất hiện của nhóm câu hỏi tình huống và điểm liệt, trong đó người thi chỉ cần trả lời sai một câu điểm liệt liên quan đến hành vi nguy hiểm như vượt đèn đỏ, lái xe khi có nồng độ cồn, không chấp hành hiệu lệnh… sẽ bị đánh trượt, bất kể số câu còn lại đúng bao nhiêu. Đây là bước đột phá buộc thí sinh không thể học vẹt hay học mẹo, mà phải thực sự hiểu bản chất của luật và áp dụng linh hoạt vào thực tế.

Cấu trúc đề thi cũng được quy định cụ thể theo từng hạng GPLX. Hạng A1, A2 và B1 số tự động: 25 câu, phải đúng ít nhất 21 và không sai câu liệt. Hạng B1 thường và B2: 35 câu, yêu cầu đúng tối thiểu 32. Các hạng C, D, E, F: 40 câu, cần đạt từ 37 câu trở lên. Thời gian làm bài vẫn dao động từ 15-20 phút tùy hạng, nhưng áp lực tăng rõ rệt bởi nội dung yêu cầu thực hành suy luận và phản xạ nhiều hơn.

Đại diện Cục CSGT nhấn mạnh: “Việc học theo mẹo, học tủ hay chỉ ôn lý thuyết suông sẽ không còn hiệu quả. Người học buộc phải thay đổi toàn diện cách tiếp cận, tập trung luyện tình huống và hiểu rõ luật nếu muốn vượt qua kỳ thi.”

Sự đổi mới này không chỉ ảnh hưởng đến thí sinh, mà còn tạo sức ép thay đổi đối với các trung tâm đào tạo lái xe. Nhiều nơi buộc phải cập nhật giáo trình, tổ chức lại chương trình giảng dạy, tăng thời lượng dạy lý thuyết, trang bị phần mềm luyện thi phù hợp với bộ đề mới và đào tạo lại giáo viên nhằm loại bỏ lối dạy học thuộc lòng vốn phổ biến nhiều năm qua.

Bộ đề mới cũng lần đầu tiên đưa vào nội dung liên quan đến xe ô tô điện, phản ánh xu thế chuyển dịch phương tiện giao thông. Các câu hỏi yêu cầu người học nắm vững nguyên tắc vận hành, đặc điểm kỹ thuật và biện pháp xử lý tình huống khẩn cấp khi sử dụng xe điện.

Tại Hà Nội, theo số liệu của Phòng CSGT, chỉ trong một tuần từ 24-30/6, đã có 2.061 hồ sơ đăng ký sát hạch. Trong số này, 1.278 thí sinh đủ điều kiện dự thi và chỉ 568 người đậu, đạt tỷ lệ 44,4%. Kết quả này phản ánh rõ độ khó của bộ đề mới, nhưng cũng cho thấy quá trình “lọc đầu vào” đang được thực hiện một cách nghiêm túc, bài bản.

Hướng đến mục tiêu giảm tai nạn giao thông bền vững

Không phải ngẫu nhiên việc thay đổi bộ đề thi được Cục Cảnh sát giao thông xác định là nhiệm vụ trọng tâm trong cải cách sát hạch GPLX. Theo thống kê từ Cục CSGT, nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tai nạn giao thông nghiêm trọng hiện nay vẫn là lỗi chủ quan của người điều khiển phương tiện: Vượt sai quy định, không làm chủ tốc độ, đi sai làn, không hiểu biển báo, hoặc xử lý yếu kém trong tình huống khẩn cấp…

Trong bối cảnh đó, nâng chuẩn đầu vào – tức là kiểm soát gắt gao chất lượng người cầm lái ngay từ khâu sát hạch trở thành yếu tố then chốt để giảm thiểu tai nạn một cách bền vững. Bộ đề mới, cùng với các yêu cầu thi mô phỏng, giám sát bằng camera, phần mềm luyện thi tình huống… đang thiết lập một “hàng rào” kỹ lưỡng để sàng lọc người lái thiếu kiến thức và thiếu trách nhiệm.

Thực tế, các quốc gia phát triển đều có quy trình sát hạch rất nghiêm ngặt. Người thi phải vượt qua nhiều vòng lý thuyết, thực hành và tình huống mô phỏng phức tạp. Việt Nam đang tiến từng bước tiệm cận mô hình này, trong đó bộ đề mới chính là “cánh cửa đầu tiên” giúp hình thành văn hóa lái xe văn minh, an toàn và có trách nhiệm.

Tuy nhiên, quá trình này cũng không tránh khỏi những vướng mắc. Một số câu hỏi trong đề thi vẫn còn chưa ngắn gọn, cách diễn đạt chưa thật sự phù hợp với người học lớn tuổi hoặc có trình độ văn hóa thấp. Ngoài ra, không ít trung tâm đào tạo tại khu vực nông thôn còn lúng túng trong việc triển khai giảng dạy theo bộ đề mới, dẫn đến tình trạng người học thi lại nhiều lần, nản chí hoặc tìm đến các lò luyện thiếu uy tín.

Nắm bắt thực tế này, Cục CSGT đã chủ động giải quyết bằng cách phát hành phần mềm luyện thi chính thức, mô phỏng sát thực tế; tăng cường hướng dẫn trực tiếp tại các điểm sát hạc cũng như đẩy mạnh tuyên truyền để người dân hiểu rằng thi bằng lái không còn là hình thức, mà là bài kiểm tra toàn diện năng lực tham gia giao thông.

Và như nhận định của Trung tá Nguyễn Lưu Trung – Phó Đội trưởng Đội sát hạch, cấp GPLX cơ giới đường bộ, Bộ đề mới là công cụ sàng lọc, nhưng cũng là bước nâng cao chất lượng lái xe một cách căn cơ. Khi người học buộc phải hiểu luật, rèn phản xạ và nâng cao đạo đức giao thông, họ sẽ cẩn trọng hơn khi điều khiển phương tiện, từ đó góp phần kéo giảm tai nạn trên diện rộng.

Việc cải tiến bộ đề sát hạch GPLX là bước đi đúng hướng, khởi đầu cho cuộc chuyển mình từ đối phó sang thực chất trong đào tạo và sát hạch người lái xe tại Việt Nam. Trong tương lai gần, khi công nghệ tiếp tục được ứng dụng mạnh mẽ trong thi cử và quản lý, chúng ta có thể kỳ vọng vào một thế hệ tài xế có kiến thức vững vàng, kỹ năng xử lý tốt và thái độ văn minh trên đường phố.

Quan trọng hơn, sự thay đổi này là lời khẳng định rằng giấy phép lái xe không đơn thuần là tấm vé hợp lệ để điều khiển phương tiện, mà phải là biểu tượng của năng lực, trách nhiệm và cam kết an toàn với cộng đồng.