Những bờ sông được hồi sinh

Người dân tham gia dọn rác tại bờ vở sông Hồng ở phường Phúc Tân, Hoàn Kiếm, Hà Nội. Ảnh: Vì một Hà Nội đáng sống

Từ bờ vở ngập rác thải

Bờ vở, chỉ vài năm trước, nơi đây rác thải vứt bừa bãi, chất ngổn ngang, ô nhiễm khiến cho hành lang đê nhẽ ra là nơi người dân hít thở bầu không khí trong lành từ sông lại trở thành nơi khiến người dân xa lánh. Ý tưởng cải tạo không gian bờ vở sông Hồng tại phường Phúc Tân (Hoàn Kiếm, Hà Nội) xuất phát từ những người yêu môi trường thuộc Mạng lưới Vì một Hà Nội đáng sống và được thiết kế bởi Think Playgrounds và được triển khai từ tháng 9/2021.

Tới đầu năm 2024, nhờ sự vào cuộc của các cấp chính quyền, sự chung sức, chung tay của cộng đồng đã biến nơi đây thành “khu rừng” xanh mát đem lại không khí trong lành. Không gian xanh nơi bờ vở sông Hồng như một minh chứng về sự hồi sinh diệu kỳ, sự đồng lòng, quyết tâm của những con người có chung lý tưởng về việc cải tạo, gìn giữ môi trường xanh – sạch – đẹp.

Giải pháp quản lý môi trường dựa vào cộng đồng bao gồm các hoạt động đa dạng như dọn rác thải, xử lý nước thải, trồng cây, xây dựng sân chơi chung… Thành công bước đầu đã thu hút nhiều sự quan tâm, ủng hộ, đóng góp, từ 5.000m2 dự kiến ban đầu, sân chơi đã được mở rộng thêm 1.000m2 từ nguồn xã hội hóa. Sự kiện đáng ghi nhớ này đã thu hút đông đảo bạn trẻ là những tình nguyện viên, học sinh, sinh viên đến từ các trường trên địa bàn Hà Nội. Sự tham gia, hỗ trợ nhiệt tình của cư dân khu vực thuộc mọi tầng lớp, lứa tuổi, các hội, đoàn thể… đã tiếp thêm động lực, cổ vũ tinh thần, góp phần tạo nên sự thành công của chương trình.

Công trình gồm các hạng mục cải tạo như dọn dẹp rác thải xây dựng và rác sinh hoạt tồn đọng, cải tạo cống nước thải; xây dựng đường dạo, đường tiếp cận dành cho tất cả mọi người; trồng cây bóng mát, cây bụi bản địa phục hồi đa dạng sinh thái ven sông theo nguyên lý vườn rừng và tăng cường không gian phục hồi sức khỏe tinh thần; lắp đặt các thiết bị thể dục và hệ thống đèn năng lượng mặt trời; xây dựng đường tiếp cận xe lăn cho người khuyết tật vận động theo tiêu chuẩn quốc tế…

Cánh đồng hoa tuyệt đẹp dưới chân cầu Long Biên (khu vực phường Phúc Xá, Ba Đình, Hà Nội) đang là điểm đến được nhiều người yêu thích. Ảnh: Khánh Huy

Công viên rừng Phúc Tân còn được trồng bổ sung hơn 40 loài cây mới. Các cây được trồng bổ sung chủ yếu là cây bụi và cây bóng mát bản địa quen thuộc với đời sống người dân miền Bắc. Trong đó, các cây bụi, cây thân thảo như kinh giới, lá nếp, tía tô, chanh, lá dong,… được trồng ở khu vực vườn cộng đồng đều là những loài phổ biến ở Việt Nam để làm rau gia vị và thuốc đông y. Với mục tiêu đóng góp vào chuỗi thức ăn của hệ sinh thái bãi ven sông Hồng, hỗ trợ cho các loài chim di cư kiếm ăn, làm tổ và cải tạo đất, xung quanh sân chơi cũng được trồng thêm các cây thân gỗ như cây gạo, nhãn, bưởi, sưa,…Đây là các loài cây bản địa có giá trị văn hóa giáo dục cao, gắn liền với địa phương.

Đến bến hoa thu hút triệu view

Tuy nhiên, sau cơn bão Yagi, công viên rừng Phúc Tân ngập đầy rác và bùn. Vườn rừng mất hết. Cây cối tan hoang, cây to đổ rạp. Sân chơi cũng bị ảnh hưởng, ngập bùn rác. Trước thực trạng ấy, bên cạnh những nỗ lực xử lý từ phía chính quyền cơ sở cùng Nhân dân sở tại, các nhóm thanh niên thiện nguyện cũng liên tục ra quân phối hợp với công ty vệ sinh môi trường để làm sạch khu vực. Cuối tháng 9/2024, Tổ chức Keep Vietnam Clean với khoảng 200 tình nguyện viên, gồm các sinh viên trường đại học và cả các giáo viên, người nước ngoài đang sinh sống, làm việc tại Thủ đô nhanh chóng góp mặt với mục tiêu sớm “hồi sinh” khu vực.

Từ 2016 đến nay, Keep Vietnam Clean đã tiến những bước dài trong việc đánh thức hiểu biết của cộng đồng về tầm quan trọng của môi trường. Họ đã huy động được khoảng 6.000 tình nguyện viên Việt Nam và quốc tế tham gia vào các dự án. Mục tiêu mới nhất trong dự án “Phố xanh cây, phường sạch rác” đặt ra là đến năm 2026 sẽ trồng 10.000 cây xanh đô thị, làm sạch 3.000 héc-ta những khu vực “nóng” về môi trường.

Liên tục từ sao bão Yagi, cùng với chính quyền sở và người dân, gần 10 đợt ra quân của các tình nguyện viên đã cùng chung tay dọn vệ sinh, đưa sân chơi trở về nguyên trạng. Gần 10 tấn rác đã được các tình nguyện viên thu gom, phong cảnh trở nên phong quang, sạch sẽ. Vườn rừng Phúc Tân đã xanh mát trở lại, tiếp tục là sân chơi hấp dẫn đối với người dân trong khu vực. Còn tại khu vực bãi bồi sông Hồng dưới chân cầu Long Biên (phường Phúc Xá, quận Ba Đình), sau sự tàn phá nặng nề của bão Yagi giờ đã “lột xác” thành cánh đồng hoa rực rỡ.

Cánh đồng hoa tuyệt đẹp dưới chân cầu Long Biên là điểm đến được nhiều người yêu thích. Ảnh: Khánh Huy

Nằm ngay dưới chân cầu Long Biên, bãi bồi sông Hồng thuộc phường Phúc Xá từng bị chìm trong biển nước và rác thải do ảnh hưởng ngập lụt khi bão Yagi đi qua, đến nay đã trở thành cánh đồng hoa rực rỡ. Thời gian qua, vườn hoa đã thu hút đông đảo người dân và du khách đến tham quan, chụp ảnh. Theo UBND quận Ba Đình, để có được “Bến hoa Phúc Xá”, các lực lượng của quận, phường Phúc Xá đã giải tỏa gần 100 lều lán, chuồng trại, san ủi gần 10ha, chặt phá khoảng 5.000 cây dại; Mặt trận Tổ quốc, Hội Cựu chiến binh, Đoàn Thanh niên quận, Hội Chữ thập đỏ quận, hàng trăm tình nguyện viên đã chung tay cùng Phúc Xá dọn dẹp vệ sinh môi trường, cải tạo đất…

Đặc biệt, Hội Liên hiệp phụ nữ quận Ba Đình bằng tình yêu và nhiệt huyết đã gieo trồng, vượt qua nắng mưa, bão lụt để chăm sóc hàng nghìn mét vuông hoa; chung tay sáng tạo một không gian đẹp “ngỡ ngàng” giữa lòng TP.

Công trình cũng là khát vọng sống xanh, sống hạnh phúc của phụ nữ Ba Đình, là sự mong mỏi đóng góp vào xây dựng quận Ba Đình là vùng đất đáng sống, nơi trở về, dừng chân và trở lại của mọi du khách.