Lãi suất giảm và thách thức điều hành tiền tệ

Lo tiền “chạy” khỏi ngân hàng nếu lãi suất tiết kiệm giảm mạnh

Sau những chỉ đạo, kêu gọi của Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) về việc kiểm soát mặt bằng lãi suất huy động và cho vay, đã có 20 ngân hàng thương mại giảm lãi suất huy động. Trong đó, tính từ đầu tháng 3 đến nay, đã có 16 ngân hàng giảm lãi suất huy động, gồm: PGBank, Viet A Bank, Kienlongbank, Bac A Bank, Eximbank, IVB, LPBank, Nam A Bank, NCB, SHB, VCBNeo, VIB, Techcombank, BIDV, MBV, Vikki Bank. Mức giảm từ 0,1 – 0,9%/năm. Trong đó, Eximbank đã 3 lần giảm lãi suất, Kienlongbank và PGBank hai lần giảm lãi suất.

Đáng chú ý, lãi suất huy động ở nhiều kỳ hạn quan trọng đã chính thức xuống dưới mức 6%/năm, tạo điều kiện để lãi suất cho vay có dư địa giảm thêm trong thời gian tới. Thực tế, nhiều ngân hàng cũng triển khai các gói tín dụng ưu đãi, tập trung vào các lĩnh vực như cho vay tiêu dùng và nhà ở xã hội dành cho người thu nhập thấp.

Dù vậy, khi lãi suất huy động giảm cũng có nhiều ý kiến lo ngại môi trường lãi suất tiết kiệm thấp khiến nhiều cá nhân lựa chọn chuyển sang kênh đầu tư khác như chứng khoán, BĐS, vàng… Với mức giảm lãi suất mạnh như hiện nay, chênh lệch lãi suất tiền gửi với lạm phát ở mức rất thấp.

“Lãi suất tiết kiệm 5%/năm. Còn vàng từ đầu năm đã tăng hơn 10% rồi”- một nhà đầu tư tính toán.

“Lãi suất thấp sẽ khuyến khích tăng mua BĐS, càng đẩy giá nhà đất lên cao. Người nghèo càng khó có cơ hội mua nhà, người giàu càng tích tụ thêm nhà đất”- nickname Quang Huy trên diễn đàn BĐS chia sẻ.

Các chuyên gia cũng lo ngại, kênh gửi tiết kiệm dường như không còn là ưu tiên hàng đầu sẽ khiến các ngân hàng khó khăn trong huy động vốn trung dài hạn, thanh khoản của ngân hàng eo hẹp, vốn hỗ trợ cho tăng trưởng sẽ bị ảnh hưởng. Đặc biệt nếu tốc độ huy động vốn không theo kịp tốc độ giải ngân tín dụng hay khả năng huy động vốn không bằng các kênh đầu tư khác.

Trong khi đó, áp lực từ lạm phát, tỷ giá đang có xu hướng tăng lên…. Lạm phát những tháng đầu năm tăng khá mạnh (CPI bình quân tháng 1 tăng 3,63%; 2 tháng tăng 3,27%); Tỷ giá cũng chịu nhiều sức ép trước sự mạnh lên của đồng USD trên thị trường thế giới, trong bối cảnh rủi ro toàn cầu chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, đồng thời còn phụ thuộc vào diễn biến thương mại và chính sách điều hành của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump… 

Thách thức và rủi ro trong bối cảnh mới

Với mục tiêu thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ hơn nữa, chính sách tiền tệ đang được xem là đòn bẩy quan trọng, với định hướng nới lỏng mạnh mẽ hơn. Phát biểu kết luận tại Hội nghị Đẩy mạnh tín dụng ngân hàng, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Khu vực 4 chiều 11/3, Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú chia sẻ rằng, việc triển khai các giải pháp, nhất là giảm mặt bằng lãi suất cho vay nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế năm 2025 đạt 8% trở lên, là trách nhiệm rất lớn, NHNN luôn đảm bảo thanh khoản cho các ngân hàng thương mại nên các ngân hàng không cần phải cạnh tranh lãi suất huy động để hút tiền gửi.

Mới đây, NHNN đã chủ động giảm lãi suất điều hành (thị trường mở-OMO) 0,25 điểm %, đồng thời kéo dài kỳ hạn bơm thanh khoản để tiếp tục hỗ trợ các ngân hàng thương mại. Theo đó, các ngân hàng có thể tiếp cận nguồn vốn chi phí thấp để tiếp tục giảm lãi suất huy động, lãi suất cho vay.

Ngay từ giữa tháng 2/2025, NHNN đã liên tục giảm lãi suất tín phiếu từ 4%/năm xuống còn 3,1%/năm trong phiên ngày 4/3/2025, đồng thời khối lượng tín phiếu cũng giảm dần và dừng lại kể từ ngày 5/3/2025. Việc giảm lãi suất tín phiếu sẽ khiến các ngân hàng không còn mặn mà đầu tư qua kênh này. Thực tế cũng cho thấy, lượng tín phiếu trúng thầu liên tục duy trì ở mức thấp, chỉ trên dưới 1.000 tỷ đồng trong những phiên gần đây. Khi đó, dòng tiền nhàn rỗi của các ngân hàng có thanh khoản dư thừa sẽ tích cực kinh doanh trên thị trường liên ngân hàng, giúp kéo giảm mặt bằng lãi suất trên thị trường liên ngân hàng.

Việc giảm lượng phát hành tín phiếu, trong khi vẫn duy trì bơm OMO, đang giúp thanh khoản thị trường liên ngân hàng trở nên dồi dào hơn. Tính đến ngày 10/3/2025, NHNN đã bơm ròng 79.000 tỷ đồng qua kênh OMO, theo dữ liệu thống kê từ WiGroup.

NHNN cũng khuyến khích các ngân hàng tiết giảm chi phí hoạt động, ứng dụng công nghệ, đơn giản hóa thủ tục hành chính và sẵn sàng chia sẻ lợi nhuận để tiếp tục giảm lãi suất cho vay. Việc điều chỉnh này không chỉ giúp hỗ trợ DN và người dân mà còn thúc đẩy tăng trưởng tín dụng, góp phần phục hồi kinh tế bền vững.

Dự báo mới nhất được kỳ vọng là Fed sẽ đẩy nhanh lộ trình hạ lãi suất trong năm 2025. Ngoài ra, việc các NHTƯ lớn giảm lãi suất sẽ tạo điều kiện cho các nền kinh tế đang phát triển như Việt Nam hành động theo. Điều quan trọng hơn là chính sách cắt giảm lãi suất của các nước cũng sẽ giảm bớt sức ép lên thị trường ngoại hối trong nước. Đây sẽ là các yếu tố tích cực.

Dù vậy, GS.TS Hoàng Văn Cường đánh giá, việc kéo mặt bằng lãi suất xuống thấp mới chỉ thành công một nửa, vấn đề đặt ra hiện nay là để chính sách này thực sự phát huy hiệu quả và tránh rủi ro dài hạn, NHNN cần có sự điều tiết và giám sát chặt chẽ. Đi kèm với việc giảm lãi suất, NHNN phải tăng cường  kiểm soát, giám sát việc bơm tín dụng ra. Cụ thể, xem xét tốc độ tăng trưởng tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất và tiêu dùng. Tốc độ tăng trưởng tín dụng thấp cho thấy nhu cầu vay vốn của nền kinh tế chưa cao. Khi đó, việc giảm lãi suất có thể khiến dòng vốn chỉ chảy trong hệ thống ngân hàng và các tài sản đầu cơ, thay vì đi vào hoạt động sản xuất kinh doanh thực, gây rủi ro cho chính ngân hàng và nền kinh tế.

Đánh giá cao những nỗ lực của NHNN trong việc giảm lãi suất, TS Võ Trí Thành cũng nhấn mạnh, Việt Nam cần đẩy mạnh xuất khẩu nhằm gia tăng nguồn ngoại tệ, tạo điều kiện cho NHNN nâng dự trữ ngoại hối và mở rộng cung tiền đồng. Đồng thời, việc thu hút dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) cũng là giải pháp quan trọng giúp cải thiện cán cân thanh toán. Nếu nền kinh tế Việt Nam tiếp tục đạt xuất siêu và vốn FDI thực hiện tăng trưởng tốt, thì NHNN sẽ có thêm dư địa để điều hành tỷ giá và hỗ trợ chính sách lãi suất.

#box1742084866310{background-color:#94e4fe}