Một trong những mối quan tâm hàng đầu của các ngân hàng là tìm kiếm giải pháp hiệu quả để thu hồi nợ xấu, đảm bảo an toàn hệ thống và thúc đẩy dòng chảy tín dụng trong nền kinh tế.
Ngân hàng “nhọc nhằn” thu hồi nợ
Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), nợ xấu nội bảng của các ngân hàng thương mại (NHTM) tính đến ngày 31/12/2024 là hơn 733.904 tỷ đồng, tăng 3,4% so với cuối năm 2023.
Một số ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu nội bảng trên 3%, gồm có MBV (7,18%), GPBank (15,87%), VCBNeo (43,76%), DongA Bank (46,1%), NCB (16,69%) và SCB (98,50%). Trong số này, 4 ngân hàng là MBV, GPBank, VCBNeo và DongA Bank mới được chuyển giao bắt buộc, còn SCB đang trong diện kiểm soát đặc biệt.
Tỷ lệ nợ xấu vẫn ở mức cao và số dư nợ xấu vẫn gia tăng cũng là yếu tố đáng lo ngại.
Báo cáo của NHNN cũng cho thấy, tính đến hết năm 2024, tổng số nợ nhóm 2 (các khoản vay có dấu hiệu cảnh báo rủi ro) tại các NHTM là hơn 211.709 tỷ đồng, chiếm 1,25% tổng dư nợ. Con số này đã giảm 7% so với cuối năm 2023. Trong đó, nhóm NHTM cổ phần chiếm phần lớn với hơn 118.756 tỷ đồng, tương đương 56,1% tổng nợ nhóm 2 của toàn bộ hệ thống NHTM.
Ngoài ra, dữ liệu tài chính được công bố cũng cho thấy hàng loạt ngân hàng chứng kiến nợ nhóm 5 (nợ có khả năng mất vốn) tăng mạnh như MB, Sacombank, ACB, MSB, OCB,…
Thời điểm cuối năm 2024, đầu năm 2025, các ngân hàng dồn dập rao bán tài sản thế chấp để thu hồi nợ và giảm gánh nặng nợ xấu, trong đó có nhiều tài sản có giá trị hàng ngàn tỷ đồng. Đơn cử như NCB thông báo bán đấu giá toàn bộ 474 quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất tại địa chỉ: Tổ 1, phường Trường Chinh, TP Kon Tum, tỉnh Kon Tum của Công ty CP tập đoàn FLC. Tài sản đấu giá thuộc dự án tổ hợp thương mại, dịch vụ vui chơi giải trí và nhà phố, với diện tích sử dụng đất 179.677,8m2 có tổng giá khởi điểm hơn 847 tỷ đồng. Tài sản này đã được NCB rao bán nhiều lần, giá khởi điểm hạ sâu 20% so với lần đăng tháng 10/2024, tương ứng giảm gần 200 tỷ đồng xong vẫn không thành.
VietinBank chi nhánh Hà Thành đấu giá tài sản là quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất, có diện tích 77,5m2 tại A11 Cống Quỳnh, phường Nguyễn Cư Trinh (quận 1, TP Hồ Chí Minh). Giá khởi điểm của lô đất là 15,54 tỷ đồng. Đây là lần thứ 4 ngân hàng này rao bán bất động sản này.
Tương tự NCB, VietinBank, nhiều ngân hàng khác cũng mắc kẹt với nhiều khoản nợ, dù hạ giá tài sản phát mại song vẫn khó bán.
Luật hoá xử lý nợ xấu
Từ tháng 1/2025, Thông tư 02/2023/TT-NHNN về cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ đã hết hiệu lực sau nhiều năm triển khai, khiến bức tranh nợ xấu ngành ngân hàng tiềm ẩn tăng lên.
Diễn biến nợ xấu phức tạp đặt ra bài toán cho các ngân hàng khi phải cân đối giữa tăng trưởng tín dụng và kiểm soát rủi ro. Tính riêng trong năm 2024, các ngân hàng trích lập thêm 133.237 tỷ đồng trong tổng chi phí dự phòng rủi ro tín dụng, tăng 8,1% so với năm trước, trong khi năm 2022-2023 chỉ tăng lần lượt 0,8% và 2,6%. Năm nay ngân hàng đặt mục tiêu tăng trưởng tín dụng cao nhằm hỗ trợ nền kinh tế đạt mức tăng trưởng trên 8%. Để có thể hỗ trợ cho việc tăng trưởng tín dụng, giảm lãi suất thời gian tới, các ngân hàng mong muốn hành lang pháp lý về xử lý nợ xấu sẽ được hoàn thiện.
Theo phản ánh của các ngân hàng, Nghị quyết 42/2017/QH14 của Quốc hội về xử lý nợ xấu hết hiệu lực khiến việc thu hồi, xử lý nợ xấu của các ngân hàng gặp khó khăn, gần 200.000 tỷ tài sản tồn đọng, thậm chí con số thực tế còn lớn hơn. “Giải pháp đòi nợ lớn nhất hiện nay là kiện ra tòa nhưng trên thực tế, các tòa tiếp nhận chưa đến 30% hồ sơ vì quá tải. Nhiều khách hàng chây ì, chậm trả nợ, ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động của các ngân hàng”- lãnh đạo một ngân hàng chia sẻ.
Nguyễn Quốc Hùng -Tổng thư ký Hiệp hội ngân hàng cũng cho hay, từ khi Nghị quyết 42/2017/QH14 hết hiệu lực và nhiều quy định không được luật hóa vào Luật Các tổ chức tín dụng 2024, công tác thu hồi nợ gặp khó khăn hơn khi nhiều khách hàng thiếu hợp tác. “Các tổ chức tín dụng không được quyền thu giữ tài sản đảm bảo nên nhiều khách hàng cố tình chống đối không trả nợ, không bàn giao tài sản đảm bảo… ảnh hưởng đến quá trình xử lý nợ xấu, tái cơ cấu”- ông Hùng cho biết.
Đồng quan điểm, TS Lê Xuân Nghĩa, cũng ủng hộ đề xuất tăng quyền cho các ngân hàng khi thu giữ tài sản bảo đảm. Nếu xảy ra tình trạng nợ xấu, nợ quá hạn, khách hàng chây ì, cố tình không trả nợ, ngân hàng cần có giải pháp xử lý quyết liệt.
NHNN đang đề nghị xây dựng dự án luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của luật Các tổ chức tín dụng để luật hóa một số nội dung của Nghị quyết số 42/2014/QH14 ngày 21/6/2017 của Quốc hội về thí điểm nợ xấu của các tổ chức tín dụng.
Trong đó bao gồm 3 điểm nổi bật. Đó là luật hóa quy định về quyền thu giữ tài sản đảm bảo; luật hóa quy định về kê biên tài sản đảm bảo của bên phải thi hành án; luật hóa quy định về hoàn trả tài sản đảm bảo là vật chứng trong vụ án hình sự và bổ sung quy định về hoàn trả tài sản đảm bảo là tang vật, phương tiện vi phạm hành chính. NHNN đề xuất thời gian trình Quốc hội khóa XV cho ý kiến và thông qua tại kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025) theo quy trình một kỳ họp và soạn thảo theo trình tự, thủ tục rút gọn.
Đánh giá tác động của đề xuất, NHNN cho biết, giải pháp có thể gia tăng nguồn thu ngân sách nhà nước từ việc các bên có liên quan thực hiện nộp nghĩa vụ thuế do tăng thu, xử lý các khoản phải thu và tài sản bảo đảm. Đồng thời, quyền lợi của ngân hàng được đảm bảo sẽ khuyến khích ngân hàng có thêm động lực để cho vay, hạ lãi suất cho vay do giảm chi phí khi phải xử lý nợ, xử lý tài sản bảo đảm. Từ đó, DN và người dân có điều kiện tiếp cận, huy động vốn với lãi suất hợp lý nhằm phát triển sản xuất, kinh doanh, góp phần tăng thu cho ngân sách nhà nước.
Theo kinhtedothi.vn