Đề xuất “người gây ô nhiễm phải trả tiền” khi tính phí bảo vệ môi trường

Theo Bộ Tài chính, dự thảo nghị định xây dựng trên cơ sở đảm bảo nguyên tắc “người gây ô nhiễm phải trả tiền” trên cơ sở xem xét tổng thể các nghĩa vụ thuế, phí liên quan đến bảo vệ môi trường (BVMT) của cùng một đối tượng. Đồng thời, quy định mới sẽ giúp bù đắp chi phí của cơ quan quản lý nhà nước khi cung cấp các dịch vụ công trong kiểm soát, giám sát chất lượng môi trường nước. Điều này cũng được kỳ vọng là động lực thúc đẩy doanh nghiệp cải tiến công nghệ sản xuất, đầu tư vào hệ thống xử lý nước thải.

Theo quy định hiện hành đối tượng chịu phí BVMT gồm: Nước thải công nghiệp từ 14 nhóm ngành, nghề, lĩnh vực sản xuất, chế biến; Nước thải sinh hoạt từ hộ gia đình, cá nhân, cơ quan, đơn vị sự nghiệp, cơ sở khám chữa bệnh, nhà hàng, khách sạn, rửa xe, đào tạo, nghiên cứu, và các cơ sở kinh doanh, dịch vụ khác.

Bộ Tài chính đánh giá danh mục 14 nhóm ngành trong Nghị định 53/2020/NĐ-CP hiện không bao phủ đầy đủ các loại hình xả thải thực tế, dẫn đến một số cơ sở không kê khai nộp phí vì cho rằng mình không thuộc đối tượng chịu phí do không được nêu tên cụ thể. Cùng với đó chưa kiểm soát được hoạt động xả thải quy mô nhỏ như: chăn nuôi, giết mổ, làm bún, nấu rượu… ở nông thôn, miền núi – nơi khó triển khai thu phí do điều kiện quản lý và an sinh xã hội. Nhiều cơ sở sản xuất không thực sự phát sinh nước thải công nghiệp mà chỉ có nước thải sinh hoạt (ví dụ: may mặc, điện mặt trời, cơ khí không xi mạ…), nhưng vẫn bị thu phí nước thải công nghiệp – điều này là không phù hợp.

Để khắc phục những bất cập nêu trên, Bộ Tài chính đề xuất quy định cụ thể đối tượng chịu phí BVMT tại Điều 2 của dự thảo Nghị định như sau: Nước thải công nghiệp là nước thải phát sinh từ hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, khu sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tập trung, cụm công nghiệp – theo quy định của pháp luật về BVMT; Nước thải sinh hoạt là nước thải phát sinh từ các hoạt động sinh hoạt cá nhân hoặc từ các loại hình kinh doanh, dịch vụ được quản lý như nước thải sinh hoạt theo quy định của pháp luật.

Việc sửa đổi Nghị định về phí BVMT đối với nước thải được kỳ vọng không chỉ đảm bảo tính pháp lý và tính khả thi, mà còn góp phần nâng cao hiệu quả kiểm soát môi trường, khuyến khích các cơ sở xử lý nước thải đúng cách. Đồng thời, quy định mới cũng hướng tới sự thuận tiện trong kê khai, nộp phí, và quản lý nhà nước tại địa phương – tránh phát sinh chi phí hoặc thủ tục không cần thiết cho người dân và doanh nghiệp.