Điểm mới từ Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ mang lại nhiều kết quả tích cực

Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn

Trong những năm qua, tình hình TTATGT đường bộ tuy đã có những chuyển biến nhưng chưa thực sự căn bản, vững chắc, còn nhiều diễn biến phức tạp, tai nạn giao thông TNGT vẫn ở mức cao, nhất là số người chết, gây nguy cơ mất an toàn cho người và phương tiện tham gia giao thông.

Theo thống kê của Cục Cảnh sát giao thông (CSGT) – Bộ Công an, từ năm 2009 đến tháng 4/2024, toàn quốc đã xảy ra hơn 379.000 vụ TNGT đường bộ, làm chết hơn 124.000 người, bị thương hơn 367.000 người, chiếm hơn 97% số vụ, số người chết, người bị thương trong tổng số vụ tai nạn của các loại hình giao thông, gây thiệt hại rất lớn về tài sản.

Trung bình hàng năm có gần 9.000 người chết, gần 30.000 người bị thương, trong đó chủ yếu trong độ tuổi lao động, ảnh hưởng trực tiếp đến phát triển kinh tế – xã hội.

Bên cạnh đó, Luật Giao thông đường bộ năm 2008 tuy đã có quy định về chính sách về quy hoạch đầu tư, xây dựng kết cấu hạ tầng, vận hành bảo trì, quản lý vận tải đường bộ nhưng chưa đầy đủ và cụ thể, như cơ chế thu hút nguồn lực đầu tư, cơ chế về vốn, về bảo trì, bảo dưỡng kết cấu hạ tầng…

Mặt khác, vận tải đường bộ hiện phải đảm nhận tỷ trọng lớn, không cân đối với các phương thức vận tải khác; chất lượng dịch vụ đã được nâng cao nhưng chưa đồng đều; hiệu quả kinh doanh chưa cao; công tác quản lý lái xe còn bất cập; thiếu cơ sở dữ liệu quản lý chặt chẽ người lái xe kinh doanh vận tải.

Theo Bộ Công an, việc xây dựng, ban hành Luật TTATGT bộ xuất phát từ yêu cầu thực tiễn khách quan, với mục tiêu quan trọng là bảo đảm tính mạng, sức khỏe, tài sản của người dân khi tham gia giao thông, xác định cụ thể cơ quan nhà nước chịu trách nhiệm chính về TTATGT đường bộ, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quản lý nhà nước; đảm bảo sự điều chỉnh sát thực tế về mặt pháp lý; khắc phục những hạn chế, vướng mắc, bất cập của Luật Giao thông đường bộ hiện hành, phù hợp với xu thế phát triển pháp luật của nước ta và thông lệ quốc tế.

Một số điểm mới Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024

Luật TTATGT đường bộ năm 2024 được Quốc hội thông qua và có hiệu lực từ ngày 01/01/2025 là cơ sở pháp lý quan trọng để giải quyết những vấn đề cấp bách, bất cập thực tiễn đang đặt ra về TTATGT. Đồng thời, cụ thể hóa trách nhiệm quản lý nhà nước rõ ràng và công tác tổ chức thực thi pháp luật, đảm bảo tính chuyên nghiệp, tránh chồng chéo, tạo chuyển biến bền vững trong việc bảo đảm TTATGT đường bộ.

Luật TTATGT đường bộ năm 2024 gồm 9 chương, 89 điều với nhiều điểm mới so với Luật Giao thông đường bộ trước đây. Cụ thể: Quy định trẻ dưới 10 tuổi và cao dưới 1,35 m không được ngồi cùng hàng ghế tài xế; Luật hóa quy định xe đưa đón trẻ em mầm non, học sinh phải có thiết bị cảnh báo, chống bỏ quên trẻ.

Đặc biệt, khi đưa đón trẻ em mầm non, học sinh tiểu học phải bố trí tối thiểu 01 người quản lý trên mỗi xe ô tô để hướng dẫn, giám sát, duy trì trật tự và bảo đảm an toàn cho trẻ em mầm non, học sinh tiểu học trong suốt chuyến đi.

Luật cũng bổ sung trường hợp xe mô tô hai bánh, xe gắn máy được chở tối đa 02 người/xe như: Chở người bệnh đi cấp cứu; Áp giải người có hành vi vi phạm pháp luật; Trẻ em dưới 12 tuổi; Người già yếu hoặc người khuyết tật.

Luật hóa đấu giá biển số xe ô tô, xe máy. Trong đó, giá khởi điểm đấu giá xe mô tô, xe máy là từ 5 triệu đồng; xe ô tô là từ 40 triệu đồng trở lên.

Quản lý chặt chẽ xe mô tô, xe gắn máy, trong đó quy định phải kiểm định khí thải định kỳ.

Ứng dụng công nghệ khoa học kỹ thuật để quản lý giấy phép lái xe (GPLX). Trong đó quy định GPLX có 12 điểm, nếu vi phạm bị trừ hết điểm thì GPLX không còn giá trị

Bên cạnh đó, Luật cũng phân chia GPLX thành 15 hạng để phù hợp với độ tuổi, sức khỏe người lái xe và tăng độ tuổi tối đa của người lái xe. Theo đó, từ 1/1/202, GPLX có 5 hạng, tăng 2 hạng so với quy định hiện nay, gồm các hạng GPLX: A, A1, B, B1, C, C1, D, D1, D2, BE, C1E, CE, DE, D1E, D2E. Đặc biệt, mở rộng phạm vi điều chỉnh với cả xe điện.

Đồng thời tăng độ tuổi tối đa của người lái xe theo điểm e khoản 1 Điều 59 Luật TTATGT năm 2024, tuổi tối đa của người lái xe ô tô chở người (kể cả xe buýt) trên 29 chỗ (không kể chỗ của người lái xe), xe ô tô chở người giường nằm là đủ 57 tuổi đối với nam, đủ 55 tuổi đối với nữ.

Những kết quả tích cực

Theo thông tin từ Cục CSGT (Bộ Công an) về kết quả thực hiện Luật TTATGT và Nghị định 168/2024/NĐ-CP, trong quý I/2025 cho thấy, lực lượng CSGT toàn quốc đã phát hiện, xử lý 728.818 trường hợp vi phạm TTATGT. So với cùng kỳ, số vi phạm xử phạt giảm 341.519 trường hợp (-31,9%). Ngoài ra, đơn vị chức năng đã tước quyền sử dụng GPLX 50.973 trường hợp; 75.202 GPLX bị trừ điểm; tạm giữ 203.341 xe cộ các loại.

Các lỗi vi phạm phổ biến trong 3 tháng đầu năm như: Vi phạm nồng độ cồn 149.931 trường hợp (giảm 130.340 trường hợp (-46,5%); vi phạm tốc độ 168.598 trường hợp (-35,4%); Chở quá số người quy định 5.444 trường hợp (-63,1%); Không chấp hành hiệu lệnh tín hiệu đèn giao thông 9.131 trường hợp (-36,6%)…

Đáng chú ý, trong quý I/2025, toàn quốc xảy ra 4.760 vụ TNGT, làm chết 2.615 người, 3.186 người bị thương. So với cùng kỳ giảm 1.833 vụ, giảm 215 người chết, giảm hơn 2.000 người bị thương.

Thống kê cũng cho thấy có 34 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có số người chết do TNGT giảm so với cùng kỳ năm ngoái, trong đó có 11 địa phương giảm trên 30% số người chết như: Quảng Nam, Hà Giang, Lào Cai, Hòa Bình, Thành phố Hồ Chí Minh, Lâm Đồng, Quảng Ngãi.

Theo ông Lê Kim Thành – Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban ATGT quốc gia, trong quý I/2025, Luật TTATGT đường bộ cùng Nghị định 168/2024/NĐ-CP và các văn bản liên quan đã được áp dụng, dẫn đến việc nhiều hành vi vi phạm giao thông phổ biến giảm đáng kể. Một số hành vi vi phạm phổ biến về nồng độ cồn, tốc độ, vượt đèn đỏ… giảm sâu so với cùng kỳ.

Còn theo Trung tướng Nguyễn Văn Trung, Cục trưởng Cục CSGT, trong quý I/2025 là thời điểm bắt đầu thực hiện Luật TTATGT đường bộ, thực hiện Nghị định 168. Việc đưa luật vào đời sống đã tạo sự chuyển biến, căn cơ về ý thức của người tham gia giao thông.