Đồng hành cùng đồng bào dân tộc thiểu số trong kỷ nguyên phát triển mới

Theo đó, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi được triển khai trong bối cảnh nhiều khó khăn, từ dịch bệnh COVID-19 đến thiên tai, biến đổi khí hậu, giá cả biến động và thách thức toàn cầu. Tuy vậy, nhờ sự chỉ đạo quyết liệt của Đảng, Nhà nước, sự vào cuộc của hệ thống chính trị cùng sự đồng thuận của nhân dân, chương trình đã ghi nhận nhiều thành tựu quan trọng.

Theo báo cáo, trong 9 nhóm mục tiêu đề ra, đã có 6 nhóm mục tiêu hoàn thành và vượt chỉ tiêu. Nổi bật là tỷ lệ giảm nghèo, nâng cao thu nhập bình quân đầu người, cải thiện khả năng tiếp cận giáo dục, y tế, văn hóa và bảo đảm các dịch vụ xã hội cơ bản. Chỉ tiêu giảm nghèo vượt kế hoạch đề ra, thu nhập bình quân của người dân tăng nhanh hơn so với mặt bằng chung, góp phần rút ngắn khoảng cách phát triển giữa miền núi và miền xuôi.

Ngoài ra, các công trình hạ tầng giao thông, thủy lợi, điện, nước sạch, trường học, trạm y tế được ưu tiên đầu tư, từng bước thay đổi diện mạo nông thôn miền núi. Công tác giáo dục, chăm sóc sức khỏe, bảo tồn văn hóa dân tộc được quan tâm, giúp đồng bào ngày càng yên tâm gắn bó với quê hương, tích cực tham gia phát triển kinh tế – xã hội.

Tuy đạt nhiều kết quả tích cực, việc triển khai chương trình vẫn còn không ít hạn chế. Một số nội dung còn dàn trải, thiếu trọng tâm; thủ tục hành chính phức tạp; việc phân cấp, phân quyền chưa triệt để; một bộ phận người dân còn tư tưởng trông chờ, ỷ lại. Tình trạng tái nghèo và nguy cơ nghèo phát sinh vẫn là thách thức lớn, đòi hỏi chính sách đặc thù, phù hợp hơn với từng vùng, từng nhóm đối tượng.

Định hướng cho giai đoạn tới, Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh mục tiêu tổng quát là tiếp tục nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của đồng bào theo phương châm “năm sau cao hơn năm trước, giai đoạn sau tốt hơn giai đoạn trước”. Người dân phải là chủ thể của quá trình phát triển, phát huy tinh thần tự lực, tự cường, vươn lên thoát nghèo và làm giàu chính đáng từ chính tiềm năng, thế mạnh của địa phương.

Chính phủ sẽ tập trung vào ba định hướng lớn. Thứ nhất, đảm bảo đồng bào được tiếp cận bình đẳng các dịch vụ giáo dục, y tế, văn hóa, xã hội và nguồn lực phát triển. Thứ hai, tạo việc làm, sinh kế bền vững, nâng cao thu nhập, giảm nghèo đa chiều, giảm nghèo bền vững. Thứ ba, phát triển đồng bộ hệ thống hạ tầng thiết yếu, gắn với thích ứng biến đổi khí hậu, bảo đảm quốc phòng, an ninh và bảo vệ môi trường.

Một trong những điểm mới của giai đoạn 2026-2030 là thiết kế chương trình theo hướng tăng cường phân cấp, trao quyền cho địa phương quyết định và chịu trách nhiệm, trong khi Trung ương đóng vai trò giám sát, kiểm tra và xây dựng chính sách. Đồng thời, sẽ có sự kết hợp hài hòa giữa chính sách hỗ trợ trực tiếp với việc khuyến khích người dân phát triển sản xuất, liên kết cộng đồng, xây dựng hợp tác xã, phát triển doanh nghiệp trong vùng dân tộc thiểu số.

Chính phủ cũng yêu cầu Ngân hàng Nhà nước xây dựng gói tín dụng ưu tiên cho đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, kết hợp chính sách tài khóa như giảm thuế, phí, lệ phí, hỗ trợ sản xuất và sinh kế. Cùng với đó, các địa phương cần chú trọng bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, biến di sản thành tài sản để phát triển du lịch, dịch vụ, tạo nguồn lực nội sinh cho phát triển bền vững.

Để đạt mục tiêu đề ra, Bộ Dân tộc và Tôn giáo sẽ chủ trì cùng các bộ, ngành rà soát, kết cấu lại nội dung chương trình theo hướng tập trung, trọng điểm, dễ áp dụng và mang lại hiệu quả cao. Bộ Tài chính chịu trách nhiệm bố trí đầy đủ nguồn lực. Các địa phương phải đẩy nhanh tiến độ giải ngân, triển khai dự án, bảo đảm hoàn thành mục tiêu giai đoạn I, đồng thời chuẩn bị tốt cho giai đoạn II.