Đột phá thể chế để thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội

Thành lập Quỹ nhà ở quốc gia, rút ngắn mạnh thủ tục đầu tư

Phát biểu tại tọa đàm “Đột phá để phát triển nhà ở xã hội” do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức hôm nay (5/6), Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh cho biết, một trong những điểm mới nổi bật hiện nay là việc thành lập Quỹ nhà ở quốc gia – một quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, hoạt động không vì lợi nhuận. Quỹ bao gồm Quỹ nhà ở Trung ương do Chính phủ thành lập và Quỹ nhà ở địa phương do UBND cấp tỉnh thành lập.

“Mục tiêu của Quỹ là tạo nguồn vốn để đầu tư xây dựng NƠXH, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội của các dự án NƠXH, tạo lập NƠXH để cho thuê, nhà ở cho cán bộ, công chức, viên chức và người lao động thuê”, Thứ trưởng Sinh nhấn mạnh.

Dù vậy, ông cũng thẳng thắn nhìn nhận một số vướng mắc lớn đang ảnh hưởng đến tiến độ triển khai các dự án. Trong đó, nhiều địa phương đã quy hoạch quỹ đất cho NƠXH, nhưng lại bố trí ở vị trí xa trung tâm, hạ tầng kỹ thuật – xã hội thiếu đồng bộ, giải phóng mặt bằng chậm, gây khó khăn trong việc bàn giao cho nhà đầu tư triển khai.

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.Hồ Chí Minh nhận định, chính sách thành lập Quỹ Phát triển nhà ở quốc gia là lần đầu tiên thể chế hóa chỉ đạo chiến lược của Tổng Bí thư Tô Lâm về phát triển nhà giá rẻ tại đô thị, trong đó đặc biệt nhấn mạnh đến việc giải quyết nhu cầu nhà ở cho cán bộ, công chức, viên chức – điều mà Luật Nhà ở năm 2023 vẫn chưa quy định rõ.

Gỡ “nút thắt” từ thể chế, cải cách mạnh thủ tục đầu tư

Đáng chú ý, ông Châu cho rằng, Nghị quyết 201 của Quốc hội và các văn bản sắp được Chính phủ ban hành sẽ mang lại những cơ chế đặc thù đột phá, như: Cắt giảm mạnh quy trình thủ tục đầu tư, có thể rút ngắn từ 3 năm xuống dưới 1 năm; Miễn giấy phép xây dựng nếu áp dụng thiết kế mẫu/điển hình; Không cần trình duyệt thiết kế cơ sở, chủ đầu tư được tự phê duyệt dự án và chịu trách nhiệm; Được chỉ định thầu theo thủ tục rút gọn, giúp rút ngắn thời gian triển khai dự án NƠXH; Chủ đầu tư được quyết định giá bán NƠXH, nhưng nếu quyết toán thấp hơn giá bán thì phải hoàn lại phần chênh lệch cho người dân.

Ngoài ra, Nghị quyết mới cũng mở rộng đối tượng thuê NƠXH, cho phép chuyên gia nước ngoài thuê và cho phép tính chi phí thuê vào chi phí sản xuất – kinh doanh của doanh nghiệp.

“Đây là một thay đổi lớn, thể hiện vai trò ‘kiến tạo’ của Nhà nước – chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm. Chúng tôi đánh giá rất cao nỗ lực của Chính phủ trong việc tháo gỡ điểm nghẽn pháp lý, thúc đẩy nguồn cung nhà ở xã hội”, ông Châu khẳng định.

Đại diện các cơ quan quản lý, địa phương, doanh nghiệp tại tọa đàm đều đồng tình cho rằng việc phát triển NƠXH hiện nay không chỉ là yêu cầu cấp thiết về an sinh xã hội mà còn là nhiệm vụ chính trị – xã hội lớn được Chính phủ đặt mục tiêu cụ thể trong từng giai đoạn.

Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo quyết liệt, yêu cầu các bộ, ngành, địa phương rà soát vướng mắc, đề xuất giải pháp tháo gỡ và đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án. Trong đó, tinh thần xuyên suốt là: Tháo gỡ từ thể chế, đẩy mạnh phân cấp, rút ngắn thủ tục, hỗ trợ tín dụng và phát triển hạ tầng đồng bộ.

Với những cải cách mạnh mẽ về thể chế, tài chính và thủ tục hành chính, các chuyên gia kỳ vọng mục tiêu phát triển ít nhất 1 triệu căn hộ NƠXH đến năm 2030 sẽ khả thi hơn, trong đó giai đoạn đến năm 2025 cần hoàn thành ít nhất 428.000 căn.

Đồng thời, nhìn nhận tọa đàm hôm nay cho thấy một tinh thần mới: Không né tránh, không hình thức, mà thực sự nhìn thẳng vào điểm nghẽn để tháo gỡ, tạo đà phát triển thực chất cho NƠXH.

Số liệu nổi bật về phát triển nhà ở xã hội: Tính đến tháng 5/2025, 686 dự án NƠXH được triển khai trên cả nước; 117 dự án đã hoàn thành (80.811 căn); 159 dự án đã khởi công (135.563 căn); 416 dự án được chấp thuận chủ trương đầu tư (417.185 căn); Mục tiêu đến năm 2025: 428.000 căn; Đến năm 2030: tối thiểu 1 triệu căn NƠXH.