Hà Nội: hạn chế phương tiện giao thông gây ô nhiễm thực hiện thế nào?

Khu vực đường Tây Sơn, Đống Đa, Hà Nội. Ảnh: Khánh Huy

Sẽ áp dụng các biện pháp về giao thông nào?

Các khu vực được xem xét hạn chế phương tiện giao thông gây ô nhiễm bao gồm 12 quận hiện nay: Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Ba Đình, Đống Đa, Thanh Xuân, Cầu Giấy, Hoàng Mai, Tây Hồ, Long Biên, Bắc Từ Liêm, Nam Từ Liêm, Hà Đông; 5 quận dự kiến thành lập trong giai đoạn 2020-2025: Đông Anh, Gia Lâm, Thanh Trì, Hoài Đức, Đan Phượng và TP phía Bắc: Đông Anh, Mê Linh, Sóc Sơn, TP phía Tây: Hòa Lạc, Xuân Mai.

Cùng với đó, TP sẽ hạn chế phương tiện giao thông gây ô nhiễm tại khu vực thường xuyên xảy ra ùn tắc giao thông theo mức phục vụ của đường LOS từ D đến F. Theo tiêu chuẩn quốc gia về đường đô thị, mức phục vụ (LOS) là thước đo về chất lượng vận hành của dòng giao thông mà người điều khiển phương tiện và hành khách nhận biết được. Mức phục vụ được chia làm 6 mức, theo thứ tự từ cao xuống thấp, được ký hiệu là A, B, C, D, E, F. Mức A là phương tiện giao thông lưu thông tốt, mức B có lượng xe lưu thông trên đường cao hơn, mức E phương tiện bắt đầu ùn ứ và mức F là tắc đường.

Ngoài ra, các khu vực có chất lượng không khí kém, đặc biệt là những nơi không đạt chuẩn quốc gia trong ít nhất một năm hoặc nơi có thể áp dụng tiêu chuẩn phát thải nghiêm ngặt hơn và có sự đồng thuận cao từ người dân cũng sẽ được đưa vào danh sách. Các xe cơ giới sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh, thân thiện môi trường được dán tem nhãn, nhận dạng biển số thì được lưu thông trong vùng phát thải thấp.

Theo dự kiến, TP Hà Nội sẽ thực hiện việc thí điểm mô hình vùng phát thải thấp, hạn chế phương tiện giao thông gây ô nhiễm từ đầu năm 2025. Những khu vực được xác định là vùng phát thải thấp sẽ phải áp dụng các biện pháp về giao thông và kinh tế để giảm ô nhiễm không khí. Theo đó, Hà Nội sẽ phân vùng hạn chế hoạt động của xe máy, tiến tới dừng hoạt động xe máy ở các quận vào năm 2030 (theo nghị quyết của HĐND TP từ năm 2017).

TP sẽ có chính sách thay thế xe máy cũ không đảm bảo an toàn giao thông và xả khí thải; quy định các khu vực cấm ô tô chạy dầu diesel, khu vực hạn chế xe máy, xe tải, taxi; có chính sách khuyến khích thay thế xe bus chạy dầu diesel bằng xe chạy điện.

Theo Luật Thủ đô, các khu vực hạn chế phát thải sẽ được áp dụng biện pháp hạn chế giao thông phù hợp. Việc lựa chọn và thực hiện biện pháp này sẽ căn cứ vào tình hình kinh tế xã hội và đặc điểm riêng của mỗi khu vực. Ưu tiên của TP Hà Nội là khuyến cáo các quận huyện cấm lưu hành xe tải hạng nặng chạy bằng dầu diesel, ưu tiên phương tiện giao thông đáp ứng tiêu chuẩn khí thải Euro 4 trở lên và đạt quy chuẩn khí thải cho phép theo quy định; hạn chế, có thu phí đối với phương tiện đáp ứng tiêu chuẩn khí thải dưới Euro 4 và không đạt quy chuẩn khí thải cho phép theo quy định.

Các tổ chức, cá nhân đang sinh sống và làm việc trong vùng phát thải thấp sẽ được ưu tiên áp dụng lộ trình (12 tháng) để chuyển đổi phương tiện phát thải thấp hoặc đạt quy chuẩn phát thải cho phép khi lưu hành trong vùng phát thải thấp.

Những băn khoăn trước giờ G

Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội cho biết, không chỉ một khu vực, một vùng mà trong một quận, huyện hoặc thị xã có thể có nhiều vùng được chọn là vùng có phát thải thấp. Đề cập đến khu vực cụ thể đã được ban soạn thảo khảo sát, làm việc với đơn vị hành chính để đề xuất là vùng có phát thải thấp thực hiện thí điểm từ năm 2025, Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội cho biết, với hạ tầng giao thông hoàn thiện, mật độ dân cư đông và hệ thống giao thông, biển báo đồng bộ, đặc biệt địa bàn lại có các tuyến phố đi bộ, phố cổ đang cấm hoàn toàn phương tiện giao thông vào cuối tuần nên quận Hoàn Kiếm sẽ là khu vực được chọn để thí điểm vùng phát thải thấp.

Khi quận Hoàn Kiếm được chọn để thực hiện thì không phải toàn bộ địa bàn quận Hoàn Kiếm sẽ hạn chế phương tiện giao thông đi vào, mà chính quyền quận sẽ lựa chọn ra một số khu vực có đủ điều kiện ví dụ xung quanh khu vực Hồ Hoàn Kiếm, khu vực phố cổ… để thực hiện vùng phát thải thấp, các khu vực còn lại phương tiện vẫn đi lại bình thường theo phương án tổ chức, phân luồng giao thông của TP.

Quan điểm về những loại phương tiện nào sẽ bị hạn chế hoặc cấm vào vùng có phát thải thấp, đại diện Ban soạn thảo dự thảo Nghị quyết cho biết, hiện nay khu vực hồ Hoàn Kiếm và phố cổ đã cấm các loại xe tải, xe đầu kéo, xe container, xe chở khách lớn đi vào, tiếp đó vào cuối tuần còn thực hiện cấm tuyệt đối phương tiện giao thông từ xe máy, ô tô con đến xe bus… đi vào. Do vậy khi triển khai vùng phát thải thấp, dựa vào các tiêu chí đưa ra cơ quan thực hiện chỉ cần đề xuất và lắp đặt thêm các biển báo hạn chế phương tiện theo giờ, hoặc cấm các xe không vào vùng phát thải thấp.

Cụ thể, cùng với xe tải, xe xe đầu kéo, container đang bị cấm và có biển báo, khi thực hiện vùng phát thải thấp, cơ quan thực hiện chỉ cần có thêm các thông báo, biển báo hạn chế theo giờ, hoặc cấm các loại xe đang có mức xả thải cao, ví dụ như xe ô tô chạy dầu diesel, xe ô tô kinh doanh vận tải (taxi, xe hợp đồng…) có niên hạn khai thác trên 10 năm, xe máy cũ có niên hạn sử dụng lâu năm không được đi vào vùng phát thải thấp.

Nhiều chuyên gia cho rằng, để Hà Nội không còn tình trạng bụi mịn, không còn cách nào khác là phải kiểm soát các nguồn gây ô nhiễm chính hiện nay. Việc xây dựng Nghị quyết quy định tiêu chí, điều kiện, trình tự, thủ tục xác định vùng phát thải thấp nhằm để cụ thể hóa Luật Thủ đô năm 2024 với mục tiêu hạn chế phương tiện giao thông gây ô nhiễm môi trường, cải thiện chất lượng không khí.

Khảo sát nhanh một số người dân sinh sống tại các quận trung tâm, hầu hết đều chia sẻ rằng, công việc của mọi người phải di chuyển thường xuyên nên xe máy là phương tiện tiện lợi, chi phí rẻ. Mặc dù rất ủng hộ phương tiện công cộng nhưng đường phố Hà Nội đa phần còn hay ùn tắc vào giờ cao điểm, nếu đi xe bus, ô tô cá nhân thì phải mất gấp 2, gấp 3 thời gian so với di chuyển bằng xe máy.

Đặc biệt, khi hạn chế xe máy, hệ thống giao thông công cộng chỉ đi các tuyến lớn, rất khó cho người dân ở trong ngõ ngách, khu đông dân cư. Vì thế rất cần đẩy mạnh xã hội hóa quy hoạch, xây thêm tuyến tàu điện, xe bus điện, xe bus mini để đi vào được ngõ nhỏ để nhiều người tiếp cận…