Hành trình hồi sinh “vùng đất dioxin” A So

Hành trình từ vùng đất chết đến miền xanh hồi sinh

Giữa thung lũng A Sầu, huyện A Lưới, TP Huế, có một tọa độ từng mang trong mình sự hủy diệt của chiến tranh. Từng được gọi bằng những cái tên nghe hãi hùng như “rốn da cam”, “vùng đất chết”, khu vực này là nơi chịu ảnh hưởng nặng nề của chất độc da cam dioxin trong chiến tranh.

Thế nhưng, nhờ những nỗ lực không ngừng nghỉ của chính quyền và người dân, vùng đất ấy đã dần được hồi sinh, mang lại hy vọng về một tương lai xanh tươi hơn.

Người dân thôn Loa – Ta Vai thuộc xã Đông Sơn tổ chức Ngày hội đại đoàn kết dân tộc. Ảnh: Minh Ngọc – Bảo Anh.

Chiến tranh đã lùi xa, những tiếng bom đạn đã ngừng, nhưng di chứng của chất độc da cam vẫn còn tồn tại. Trong các tài liệu để lại, A So không chỉ có sân bay quân sự mà còn có kho chất độc hóa học dùng cho cả chiến trường Thừa Thiên – Quảng Trị trong chiến tranh Việt Nam của đế quốc Mỹ.

Qua các khảo sát sau này cho thấy, đến năm 1997, dư lượng chất độc da cam dioxin ở khu vực sân bay A So và lân cận là 597,3 Pg/m2 đất. Theo các tài liệu khoa học, dư lượng thấp hơn con số đó 5 lần cũng đã ảnh hưởng lớn đến di truyền và các mặt đời sống người dân. Nhưng nơi đây, tất cả mọi thứ từ đất, nước, cây cối… đều có nồng độ dioxin cao hơn 26 lần mức cho phép.

Trước năm 1991, khu vực này không có bóng người sinh sống. Đến sau năm 1991, 95 hộ dân đồng bào Pako đã đến đây và lập nên xã Đông Sơn, xã bao quanh căn cứ quân sự và sân bay A So. Nhưng bi kịch da cam vẫn hiện hữu, khiến đất đai, nguồn nước bị nhiễm độc để lại nhiều di chứng cho con người.

Không chỉ đối diện với những hệ lụy sức khỏe, người dân nơi đây còn gặp nhiều khó khăn trong sản xuất và sinh hoạt do đất đai cằn cỗi, nguồn nước nhiễm độc, thiên nhiên khắc nghiệt. Nhưng họ không khuất phục trước tình cảnh khó khăn. Với quyết tâm thoát nghèo, người dân đã kiên trì bám đất, bám rừng, để sinh sống.

Trước thực trạng đó, Chính phủ và chính quyền địa phương đã thực hiện nhiều chương trình hỗ trợ người dân. Từ năm 2020, dự án xử lý đất nhiễm dioxin tại sân bay A So được triển khai với tổng diện tích làm sạch 9,35 ha. Đến cuối năm 2023, dự án hoàn thành với 38.718m³ đất nhiễm được xử lý, tạo điều kiện thuận lợi cho việc khôi phục lại cuộc sống của người dân Đông Sơn.

Niềm tin và nghị lực của người dân để hồi sinh “vùng đất chết”

Vượt qua nghịch cảnh, người dân Đông Sơn không ngừng vươn lên. Với sự hỗ trợ từ Đảng và Nhà nước, chính quyền địa phương đã triển khai nhiều dự án phục hồi và phát triển kinh tế. Các chương trình như 134, 135, 160, WB, dự án giảm nghèo, Chương trình 12 xã biên giới, Chương trình 1719… đã mang đến nhiều thay đổi cho địa phương.

Binh chủng hóa học làm sạch dioxin tại sân bay A So. Ảnh: Ban chỉ huy Quân sự tỉnh TP Huế.

Đến nay, xã Đông Sơn đã có diện mạo mới với hệ thống điện, đường, trường, trạm khang trang. Tỉ lệ kiên cố hóa trường lớp đạt 100%, 217 hộ dân được hỗ trợ nhà ở, 100% hộ dân có nước sạch sử dụng. Đặc biệt, người dân nơi đây đã chủ động phát triển kinh tế, trồng rừng, chăn nuôi gia súc, tạo thu nhập ổn định.

Nhiều mô hình kinh tế mới đã được triển khai, mang lại hiệu quả cao, giúp người dân tăng thu nhập, cải thiện đời sống. Đã có nhiều tấm gương điển hình về phát triển kinh tế địa phương và có những hộ đã có thu nhập 200-300 triệu đồng từ mô hình kinh doanh kết hợp chăn nuôi. Không chỉ vậy, diện tích rừng phủ xanh ngày càng mở rộng, nguồn nước dần phục hồi, đất đai được cải tạo màu mỡ hơn, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân sinh sống ổn định.

Từ một vùng đất hoang tàn do di chứng chiến tranh, xã Đông Sơn ngày nay đã trở thành miền xanh hồi sinh với những cánh đồng lúa trĩu hạt, những khu rừng xanh tốt. Người dân Pako đã chứng minh nghị lực kiên cường, biến vùng đất chết thành vùng đất của sự sống.

Hành trình hồi sinh vùng “rốn da cam” A So là minh chứng rõ nét cho sức mạnh của con người trước những khó khăn. Ảnh: Bảo Anh.

Hành trình hồi sinh vùng “rốn da cam” A So là minh chứng rõ nét cho sức mạnh của con người trước những khó khăn, và là niềm hy vọng cho một tương lai tươi sáng hơn trên dãy Trường Sơn hùng vĩ.

Những ngọn đồi trọc ngày nào nay đã tràn ngập màu xanh, đàn bò, đàn dê nhởn nhơ gặm cỏ, những đứa trẻ lại được cắp sách đến trường, ánh điện đã sáng lên trong từng nếp nhà nhỏ. A So không còn là “vùng đất chết”, mà là miền đất của sự sống, của hy vọng và tương lai.