Nghị định 168 với những chuyển biến tích cực về trật tự, an toàn giao thông

Những điểm mới của Nghị định số 168/2024/ NĐ-CP

Cách đây tròn 5 năm, khi Chính phủ ban hành Nghị định số 100/2019/NĐ-CP thay thế Nghị định số 46/2016/NĐ-CP với nhiều điểm nổi bật trong xử lý vi phạm, đặc biệt vi phạm nồng độ cồn với mức xử phạt rất nghiêm khắc, đã cho thấy hiệu quả tích cực. Chỉ trong 8 tháng năm 2020, cả nước ghi nhận 9.170 vụ tai nạn giao thông, khiến 4.342 người tử vong và 6.727 người bị thương. So với cùng kỳ năm 2019, số vụ tai nạn giảm 2.161 vụ (19,1%), số người chết giảm 754 người (14,8%) và số người bị thương giảm 1.860 người (21,7%). Đây được xem là tín hiệu tích cực, phản ánh hiệu quả các giải pháp tăng cường an toàn giao thông (ATGT), cùng với ý thức chấp hành luật giao thông của người dân được cải thiện.

Tuy nhiên, sau 5 năm thực hiện Nghị định 100 cho thấy, mức phạt đã đủ sức răn đe nhưng vẫn có hàng nghìn trường hợp vi phạm, đó là vấn đề về ý thức. Nhiều người tham gia giao thông vẫn chưa ý thức được nguy cơ mất an toàn giao thông đối với bản thân, cộng đồng và những hệ lụy cho chính gia đình họ. Thực tế này đòi hỏi phải có quy định pháp luật phù hợp hơn, nhằm bảo đảm trật tự ATGT.

Theo báo cáo từ Tổng cục Thống kê (nay là Cục Thống kê), trong năm 2024, cả nước đã xảy ra 23.484 vụ tai nạn giao thông, làm 10.944 người chết và 17.342 người bị thương. So với năm 2023, số vụ tai nạn giao thông năm 2024 tăng 0,7%; số người chết giảm 7,7% và số người bị thương tăng 4,2%.

Bình quân mỗi ngày, cả nước xảy ra 64 vụ tai nạn giao thông, làm 30 người chết và 47 người bị thương. Theo Cục Cảnh sát giao thông (Bộ Công an), việc không chấp hành quy tắc giao thông là nguyên nhân chính dẫn đến tai nạn giao thông. Theo đó, để nâng cao hiệu quả công tác thi hành Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, ngày 26/12/2024 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Nghị định số 168/2024/ NĐ-CP về quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ, trừ điểm, phục hồi điểm giấy phép lái xe, chính thức có hiệu lực vào ngày 1/1/2025.

Trong đó, đáng chú ý của Nghị định 168 là tập trung xử lý nghiêm đối với các hành vi lỗi cố ý, thể hiện ý thức coi thường pháp luật của người tham gia giao thông và là nguyên nhân của nhiều vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng đã xảy ra trong thời gian qua như: Không chấp hành hiệu lệnh của tín hiệu đèn giao thông; chạy quá tốc độ; đi ngược chiều; đi vào đường cấm, khu vực cấm; lùi xe, quay đầu, đi ngược chiều trên cao tốc; chạy xe lạng lách, đánh võng; rải vật sắc nhọn…

Cụ thể, Nghị định 168 quy định nâng mức tiền xử phạt với các hành vi vi phạm; trừ điểm giấy phép lái xe với các lỗi vi phạm cụ thể; tước quyền sử dụng giấy phép lái xe với các hành vi vi phạm nghiêm trọng.

Một điểm mới đáng chú ý, tùy theo tính chất vi phạm, lái xe sẽ bị trừ tối thiểu là 2 điểm và tối đa là 10 điểm đối với mỗi hành vi vi phạm. Đối với các hành vi có tính chất nguy hiểm, xâm phạm trật tự an toàn giao thông đường bộ, cơ quan chức năng sẽ áp dụng hình thức tước ngay bằng lái.

Theo Cục Cảnh sát giao thông việc thiết lập lại văn hóa giao thông là vấn đề mấu chốt để kéo giảm tai nạn giao thông. Trên cơ sở tham khảo kinh nghiệm của nhiều quốc gia và kế thừa những kết quả đã đạt được của Nghị định 100/2019/NĐ-CP, ban soạn thảo Nghị định 168 nhận thấy cần thiết phải tăng nặng mức xử phạt để bảo đảm tính răn đe đối với một số nhóm vi phạm mang tính cố ý, có tính chất nguy hiểm, là nguyên nhân trực tiếp gây ra tai nạn giao thông.

Tai nạn giao thông giảm mạnh trong cả 3 tiêu chí

Từ khi Nghị định 168 được áp dụng vào thực tế, tình hình giao thông trên cả nước đã có nhiều chuyển biến tích cực. Theo thống kê của Cục CSGT về kết quả thực hiện Luật Trật tự, an toàn giao thông và Nghị định 168/2024/NĐ-CP, trong quý I/2025 cho thấy, lực lượng cảnh sát giao thông toàn quốc đã phát hiện, xử lý 728.818 trường hợp vi phạm về giao thông. So với cùng kỳ, số vi phạm xử phạt giảm 341.519 trường hợp, giảm 31,9%. Tai nạn giao thông giảm cả 3 tiêu chí. So với cùng kỳ năm 2024, số vụ tai nạn giảm 29,09%, số người chết giảm 3,91%, số người bị thương giảm 29,77%; riêng vi phạm nồng độ cồn giảm 46,5%; vi phạm tốc độ giảm 35,4%; không chấp hành hiệu lệnh tín hiệu đèn giao thông giảm 36,6%.

Đặc biệt, Cục Cảnh sát giao thông cho biết, trong 5 ngày nghỉ lễ 30/4, 1/5 (từ ngày 30/4 – 4/5), toàn quốc xảy ra 268 vụ tai nạn giao thông, làm chết 128 người, bị thương 203 người. So với kỳ nghỉ lễ năm 2024, giảm 79 vụ (22,77%), giảm 10 người chết (7,25%), giảm 82 người bị thương (28,77%).

Điều đáng chú ý là trong kỳ nghỉ lễ 30/4 – 1/5 vừa qua cả nước không ghi nhận vụ tai nạn giao thông thảm khốc nào, tình trạng ùn tắc giao thông tại các cửa ngõ đô thị, trên nhiều trục quốc lộ, cao tốc lớn cũng giảm rõ rệt. Đó là những minh chứng thực tế, rõ nét nhất cho thấy hiệu quả tích cực từ việc nâng cao mức xử phạt vi phạm giao thông.

Hay như tại các khung giờ cao điểm hay thấp điểm hàng ngày, tình trạng vi phạm giao thông tại nhiều giao lộ ở Hà Nội từ khi Nghị định 168 có hiệu lực đã không còn phổ biến so với trước. Điển hình tại nút giao Khuất Duy Tiến – Nguyễn Xiển nơi có mật độ phương tiện đông nhất nhì thành phố Hà Nội vào giờ cao điểm, hình ảnh hàng loạt xe máy chen lấn đi lên vỉa hè khi các phương tiện dừng chờ đèn đỏ đã trở nên thưa thớt.

Có thể thấy, để có được kết quả này, có sự chủ động, nỗ lực của lực lượng cảnh sát giao thông trong triển khai nhiệm vụ. Đó là kết quả tuyên truyền sâu rộng hiệu quả các quy định mới của nghị định, cùng với đó ý thức tuân thủ của người tham gia giao thông đã nâng lên. Và còn có một nguyên nhân quan trọng khác nữa đó là chế tài của nghị định đã đủ sức răn đe, phòng ngừa, với các hành vi có tính cố ý, là nguồn nguy hiểm cao độ và là nguyên nhân trực tiếp gây tai nạn giao thông mức xử phạt tăng mạnh để xử lý.

Đánh giá về những kết quả đã đạt được, theo Cục Cảnh sát giao thông, tình hình chấp hành quy định của người dân thời gian qua đã có chuyển biến tích cực, tuy nhiên vẫn còn một bộ phận nhỏ người tham gia giao thông có dấu hiệu không chấp hành dù đã biết các chế tài xử phạt đã được tăng nặng theo Nghị định 168.

Do đó, để hình thành thói quen tự giác chấp hành pháp luật về trật tự, an toàn giao thông, lực lượng Cảnh sát giao thông sẽ tăng cường tuần tra, kiểm soát và xử lý nghiêm 6 nhóm hành vi là nguyên nhân chính gây tai nạn giao thông. Việc xử lý vi phạm thực hiện theo phương châm “không có vùng cấm, không có ngoại lệ”, từ đó tạo lập và hình thành văn hóa tham gia giao thông văn minh, hiện đại và an toàn.