Niềm tin Công lý số 29: Trầm cảm sau sinh và những thảm kịch đau lòng

Đầu năm 2021, từ trình báo về cái chết bất thường của một cháu 4 tháng tuổi, cơ quan công an đã khởi tố H.T.Đ., mẹ ruột của cháu bé về tội giết người.

Theo hồ sơ, H.T.Đ – một người phụ nữ trẻ, sau thời gian sống chung không hôn thú với anh C. đã sinh con, và tổ chức vào tháng 11/2020. Đ. sống biệt lập cùng chồng và con trong một căn nhà riêng. Sau khi cháu bé tử vong, cơ quan chức năng xác định nguyên nhân do hành vi của chính người mẹ và Đ. có dấu hiệu tội “giết người” theo Điều 123 Bộ luật Hình sự năm 2015.

Tuy nhiên, tòa án đã cân nhắc nhiều tình giảm nhẹ, như việc bị cáo đang mang thai, mắc rối loạn tâm thần sau sinh, sống ở khu vực kinh tế khó khăn và nhận thức pháp luật hạn chế – để tuyên phạt Đ. 7 năm tù.

Trong vụ án, H.T.Đ có nhiều dấu hiệu điển hình của trầm cảm sau sinh đã được người thân ghi nhận: tính cách lầm lì, nghiện chơi game, hạn chế giao tiếp, thiếu phản ứng linh hoạt với các tình huống xung quanh…

Trầm cảm sau sinh là một dạng rối loạn tâm thần ở phụ nữ sau khi sinh con. Đặc trưng bởi cảm giác mệt mỏi, lo âu, tuyệt vọng, rối loạn giấc ngủ, suy nghĩ tiêu cực, thậm chí có thể dẫn tới hành vi tự sát hoặc làm hại con.

Tuy nhiên, những biểu hiện này của Đ. đã không được gia đình, cộng đồng hay hệ thống y tế địa phương nhận diện và can thiệp sớm. Sự thiếu hiểu biết đã khiến một bệnh lý có thể điều trị được trở thành nguyên nhân gián tiếp dẫn đến một vụ việc đau lòng.

Bản án đã thể hiện nguyên tắc nhân đạo của pháp luật: xử đúng người, đúng tội. Nhưng cũng bảo vệ quyền lợi của người bị tổn thương tâm lý, yếu thế, đặc biệt là phụ nữ trong hoàn cảnh đặc biệt. Không thể phủ nhận trách nhiệm pháp lý cá nhân của bị cáo, nhưng đồng thời, cũng cần nhìn nhận vai trò thiếu vắng của gia đình và cộng đồng trong việc bảo vệ người mẹ và đứa trẻ.

Việc này không thể chỉ là trách nhiệm của riêng ngành y tế hay pháp luật, mà cần sự chung tay của liên ngành, trong đó giáo dục, y tế, truyền thông, công tác xã hội và pháp luật cần đồng hành chặt chẽ.

Các chuyên gia của chương trình nhận định, việc bảo vệ những đối tượng dễ tổn thương là cần ngăn chặn diễn biến xấu từ gốc rễ. Từ sự quan tâm đúng mức, từ những buổi tư vấn tâm lý trước và sau sinh, từ việc giáo dục cộng đồng hiểu rõ hơn về sức khỏe tâm thần. Khi những hành lang pháp lý đầy đủ cũng là lúc xã hội có thể bảo vệ phụ nữ, trẻ em trong hoàn cảnh đặc biệt.

H.T.Đ đã nhận án 7 năm tù, nhưng đứa trẻ vô tội thì không thể trở lại. Đó là một tổn thất không thể đo đếm. Đằng sau mỗi vụ án như thế, là một lời cảnh tỉnh không thể làm ngơ: trầm cảm sau sinh không phải là sự yếu đuối, mà là bệnh lý cần điều trị; người mẹ không đáng bị lên án nếu được phát hiện và giúp đỡ kịp thời.

Để không còn những phiên tòa như vậy, điều cần nhất không phải là bản án nặng hơn, mà là một hệ thống hỗ trợ tinh thần mạnh hơn – vì niềm tin công lý, vì sự sống của những đứa trẻ. Để không còn tình trạng những người mẹ bị tổn thương mà vô thức làm tổn thương người khác.

Chương trình Niềm tin Công lý số 29 được phát sóng trên kênh VTV1 vào lúc 22h30 thứ Ba ngày 03/06/2025.