Rẽ trái tùy tiện – thách thức kỷ cương giao thông đô thị

Rẽ trái sai luật – thói quen nguy hiểm

Giao thông đô thị Việt Nam đang phải đối mặt với những sức ép ngày càng lớn khi số lượng phương tiện cá nhân tăng nhanh, trong khi ý thức chấp hành luật của một bộ phận người dân vẫn chưa theo kịp. Trong số các lỗi vi phạm phổ biến, hành vi rẽ trái sai quy định diễn ra với tần suất cao, bất chấp biển báo, tín hiệu đèn hay dòng phương tiện đông đúc. Đây đang là một trong những nguyên nhân trực tiếp gây mất an toàn và tạo nên sự hỗn loạn tại nhiều tuyến đường.

Chỉ cần vài phút quan sát tại một giao lộ lớn ở Hà Nội, TP.HCM hay các đô thị đông đúc khác, dễ dàng bắt gặp hàng loạt phương tiện xe máy, ô tô rẽ trái ngay cả khi có biển cấm hoặc khi đèn đỏ đang bật. Trong giờ cao điểm, tình trạng này càng trở nên trầm trọng, biến các nút giao thông thành “điểm nóng” tiềm ẩn nguy cơ va chạm. Đáng lo hơn, nhiều người thậm chí coi đây như một thói quen bình thường trong di chuyển hàng ngày.

Hành vi rẽ trái sai luật đặc biệt nguy hiểm bởi nó buộc phương tiện phải cắt ngang dòng xe đi thẳng. Chỉ cần một giây mất tập trung, hậu quả có thể là va chạm trực diện hoặc bị tông từ bên hông, khiến tai nạn trở nên khó lường. Không chỉ ảnh hưởng đến chính người điều khiển phương tiện, những cú rẽ trái bất ngờ còn đe dọa trực tiếp đến an toàn của người đi bộ, làm gia tăng mức độ nghiêm trọng trong mỗi vụ va chạm.

Thực tế đã có không ít vụ tai nạn thương tâm bắt nguồn từ hành vi này. Điển hình như tối 9/7 tại dốc Thực Phẩm (Phú Thọ), một người đi xe đạp bất ngờ rẽ trái khiến hai người khác bị hất văng xuống đường, nằm bất động. Trước đó, tại nút giao Yên Mỹ (Hưng Yên), một xe tải ngang nhiên đè vạch xương cá để rẽ trái, tạt đầu ô tô đang chuyển làn, gây va chạm rồi bỏ chạy. Những vụ việc như vậy không chỉ gây hậu quả trực tiếp cho nạn nhân mà còn tạo nên sự bức xúc, lo lắng trong dư luận về tình trạng coi thường luật lệ giao thông.

Theo thống kê từ Cục Cảnh sát giao thông (Bộ Công an), chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, cả nước đã xảy ra 9.398 vụ tai nạn giao thông, làm chết 5.293 người và làm bị thương 6.246 người. Trong số các lỗi vi phạm bị xử lý, nhiều trường hợp liên quan trực tiếp đến hành vi đi sai làn, sai phần đường hoặc rẽ trái không đúng quy định. Những con số này cho thấy mức độ nghiêm trọng của vấn đề và sự cần thiết phải có biện pháp kiểm soát hiệu quả hơn.

Pháp luật hiện hành cũng đã có quy định rõ ràng đối với lỗi này. Cụ thể, theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP, người điều khiển xe máy rẽ trái sai luật có thể bị phạt từ 600.000 – 800.000 đồng, trong khi mức phạt với ô tô là từ 2 – 3 triệu đồng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy các mức phạt này vẫn chưa đủ sức răn đe, nhất là khi nhiều người sẵn sàng chấp nhận nộp phạt thay vì thay đổi thói quen di chuyển.

Nguyên nhân khiến tình trạng rẽ trái sai quy định diễn ra phổ biến và kéo dài xuất phát từ nhiều yếu tố. Trước hết là tâm lý chủ quan, xem nhẹ quy định pháp luật của không ít người tham gia giao thông. Tâm lý này, cộng với thói quen “thấy người khác làm thì mình cũng làm theo”, khiến vi phạm ngày càng lan rộng.

Một nguyên nhân khác là hạn chế về hiểu biết pháp luật. Không ít người chưa nắm rõ các quy tắc chuyển hướng, đặc biệt tại những nút giao phức tạp hoặc khi có nhiều làn đường. Việc thiếu kiến thức và kỹ năng lái xe an toàn khiến hành vi rẽ trái tùy tiện dần trở thành thói quen nguy hiểm trong cộng đồng.

Bên cạnh đó, hệ thống giám sát và xử phạt chưa đồng bộ cũng góp phần khiến tình trạng này kéo dài. Hiện nay, các camera phạt nguội chủ yếu tập trung ở những tuyến đường lớn, trong khi nhiều điểm nóng vi phạm vẫn chưa được lắp đặt hoặc chưa được giám sát thường xuyên. Chính sự lỏng lẻo trong quản lý đã vô tình tạo ra tâm lý “lách luật”, khiến người tham gia giao thông sẵn sàng vi phạm vì nghĩ rằng khó bị phát hiện.

Nhìn rộng hơn, rẽ trái sai luật không chỉ là câu chuyện cá nhân, mà còn là vấn đề về văn hóa giao thông. Khi mỗi người tham gia giao thông không coi trọng luật lệ, hành vi nhỏ lặp lại nhiều lần sẽ trở thành thói quen xấu, ảnh hưởng đến cả cộng đồng. Mỗi cú ngoặt sai không chỉ là một nguy cơ gây tai nạn, mà còn là một lát cắt phản chiếu thực trạng ứng xử thiếu văn minh trên đường phố hiện nay.

Từ chế tài đến xây dựng văn hóa giao thông

Để lập lại trật tự giao thông nói chung, hạn chế tình trạng rẽ trái sai quy định nói riêng, cần triển khai một chiến lược đồng bộ, kết hợp giữa chế tài nghiêm minh, tổ chức hạ tầng khoa học và nâng cao ý thức xã hội. Trong đó, công nghệ giám sát phải được phát huy mạnh mẽ. Hiện nay, hệ thống camera phạt nguội chủ yếu tập trung ở các tuyến đường lớn, trong khi nhiều “điểm nóng” tại khu dân cư hay đường nhánh vẫn chưa được kiểm soát hiệu quả. Điều này tạo ra khoảng trống khiến vi phạm dễ tái diễn. Việc mở rộng phạm vi giám sát, đi kèm quy trình xử lý công khai và minh bạch, sẽ tạo nên cảm giác “luôn có người theo dõi”, buộc người tham gia giao thông cân nhắc trước khi vi phạm.

Khi nhận thức rằng hành vi rẽ trái sai luật chắc chắn bị phát hiện và xử phạt, người dân sẽ hình thành thói quen tuân thủ. Chỉ khi đó, chế tài pháp luật mới thực sự phát huy tác dụng răn đe, góp phần xây dựng trật tự giao thông bền vững và văn minh hơn.

Song song với công tác giám sát, việc tổ chức lại giao thông tại các nút giao phức tạp cũng rất cần thiết. Thực tế cho thấy, nhiều điểm thường xuyên xảy ra vi phạm xuất phát từ cách bố trí tín hiệu và vạch kẻ đường chưa hợp lý. Do đó, việc bổ sung đèn tín hiệu dành riêng cho hướng rẽ trái, kẻ vạch phân luồng rõ ràng, đặt biển báo từ xa và ở vị trí dễ quan sát sẽ giúp người điều khiển phương tiện nhận diện tốt hơn, tránh tình trạng rẽ trái tùy tiện. Hạ tầng khoa học, rõ ràng cũng là biện pháp hỗ trợ hiệu quả cho việc thực thi luật.

Một trong những điểm mấu chốt để giải quyết tình trạng rẽ trái tùy tiện chính là công tác giáo dục và tuyên truyền. Lâu nay, nhiều người vẫn có tâm lý coi việc rẽ trái sai quy định là chuyện nhỏ, miễn không gây va chạm thì coi như ‘không vấn đề’. Chính sự xem nhẹ ấy lại là mầm mống của hiểm họa, bởi tai nạn giao thông luôn xảy ra chỉ trong tích tắc, và một hành vi tưởng chừng vô hại có thể trở thành nguyên nhân của những mất mát không gì bù đắp nổi.

Do đó, việc truyền thông về hậu quả của một cú rẽ sai cần được triển khai mạnh mẽ, đồng bộ và sáng tạo hơn. Không chỉ dừng lại ở biển báo hay khẩu hiệu trên đường phố, các thông điệp cần xuất hiện trên mạng xã hội, báo chí, truyền hình, thậm chí thông qua những chiến dịch cộng đồng gắn với đời sống hằng ngày. Đặc biệt, giáo dục pháp luật giao thông cần được đưa vào chương trình học từ sớm, nhất là bậc trung học phổ thông và các trung tâm đào tạo lái xe. Khi học sinh, thanh niên được trang bị kiến thức và hình thành ý thức ngay từ đầu, việc chấp hành luật sẽ trở thành thói quen tự nhiên chứ không phải hành động đối phó khi có sự kiểm tra.

Rẽ đúng luật có thể khiến người điều khiển mất thêm vài phút, nhưng đổi lại là sự an toàn cho bản thân, gia đình và cộng đồng. Ngược lại, chỉ một cú ngoặt tùy tiện trong chớp mắt có thể kéo theo những hệ lụy khôn lường: va chạm dây chuyền, ùn tắc, thương vong. Chấp hành quy định chuyển hướng, vì vậy, không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn là biểu hiện của một nếp sống văn minh đô thị – nơi lợi ích chung được đặt cao hơn sự tiện lợi cá nhân.

Xây dựng văn hóa giao thông là một hành trình lâu dài, đòi hỏi sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị lẫn mỗi người dân. Cơ quan quản lý phải hoàn thiện hạ tầng, siết chặt chế tài; lực lượng chức năng cần xử lý nghiêm minh, công bằng, liên tục; truyền thông xã hội phải duy trì sức ép dư luận và lan tỏa thông điệp tích cực; và trên hết, mỗi người tham gia giao thông phải tự giác thay đổi hành vi. Khi luật pháp được tôn trọng và ý thức văn minh được nuôi dưỡng, đường phố sẽ bớt hỗn loạn, tai nạn sẽ giảm đi, và diện mạo đô thị Việt Nam mới thật sự an toàn, hiện đại, văn minh.