Thủ đô Hà Nội- đầu tàu kinh tế vững vàng vượt mọi thách thức

Hà Nội đã thu được những thành tựu rất có ý nghĩa thành tựu các mặt kinh tế – xã hội, an ninh, quốc phòng, xứng đáng với tầm vóc của Thủ đô Anh hùng, trái tim của Tổ quốc, đầu não về chính trị – hành chính quốc gia, là trung tâm lớn về  văn hóa, khoa học, giáo dục, kinh tế và giao dịch quốc tế….

Những chặng đường phát triển

Thăng Long được chọn làm Thủ đô nước ta vào năm 1010 dưới triều Lý, đổi tên thành Đông Đô dưới triều Lê và chính thức mang tên Hà Nội từ triều Nguyễn đến nay. Từ sau cách mạng Tháng Tám 1945, Hà Nội chính thức được tái chọn là Thủ đô nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa  và từ 1975 là Cộng hòa xã hội chủ nghĩa  Việt Nam.

Năm 1933-1942, Hà Nội có 30 vạn dân và diện tích khoảng 130 km2 với 144 km đường phố, hầu hết được rải đá, rải nhựa có hè lát và có cống rãnh (với 66 km cống ngầm) và được nối với các địa phương khác thông qua một số tuyến đường bộ quốc lộ, đường thủy và đường sắt.

Sau giải phóng Thủ đô, Hà Nội được mở rộng từ 152,2 km2  lên 586,13 km2 và tăng dân số từ 430.000 người 913.400 người lên. Năm 1978 Hà Nội tiếp tục  mở rộng diện tích lên 2130,5 km2  và dân số lên tới 2.450.600 người. Năm 1991, diện tích thu hẹp còn 922,8km2 và dân số là 2.127.800 người. Từ 1/8/2008, diện tích mở rộng trên 3.300 km2 và dân số trên 6,3 triệu người…

Năm 1954, trên địa bàn Hà Nội chỉ có 496 cơ sở công nghiệp tư doanh nhỏ, lẻ; 8 xí nghiệp công nghiệp tư bản do Pháp để  lại về sản xuất điện, nước sạch, diêm, rượu, thuộc da, thuốc lá, dệt, sửa chữa xe lửa và xe điện; 9 xí nghiệp quốc doanh từ vùng tự do chuyển về với quy mô nhỏ, trang bị kỹ thuật thô sơ. Nông nghiệp cá thể, manh mún. Hạ tầng kỹ thuật và các dịch vụ công cộng lạc hậu. Một số khách sạn, nhà hàng, cửa hàng buôn bán và dịch vụ khác. Khu vực “36 phố phường” luôn là một khu dân cư đông đúc nhất, tập trung các hoạt động sản xuất thủ công và thương nghiệp mạnh nhất ở Hà Nội. Toàn TP chỉ có 6 trường cao đẳng và đại học với 40 cán bộ giảng dạy, 195 trường phổ thông cơ sở và 1 trường PTTH với 630 giáo viên, 6 bệnh viện, 5 trạm hộ sinh với 125 y, bác sỹ…

Bám sát chỉ đạo của Bộ Chính trị, chủ trương chung của Đảng, Hà Nội đã có nhiều nỗ lực triển khai các giải pháp thúc đẩy kinh tế phát triển. Tổng sản phẩm nội địa trên địa bàn (GRDP) Thủ đô tăng mạnh, không gian kinh tế được mở rộng và cơ cấu kinh tế ngày càng cải thiện. Hà Nội liên tục là lá cờ đầu của cả nước về phát triển hạ tầng đô thị, văn hóa, giáo dục, y tế, công tác xóa đói giảm nghèo và trật tự an toàn xã hội. Đến năm 1960, khu vực kinh tế quốc  doanh hình thành và phát triển với 115 xí nghiệp, hơn 30.000 công nhân viên. Giá trị tổng sản lượng công nghiệp năm 1960 tăng 8,5 lần so với năm 1955. Năm 1965, Hà Nội có thêm 19 xí nghiệp công nghiệp quốc doanh. So với năm 1955, số lao động công nghiệp tăng 15,7 lần, giá trị tổng sản lượng tăng 18,6 lần. Đồng thời, 12 bệnh viện, 58 trạm y tế, 1.225 nhà trẻ, 87 trường học được xây dựng mới. Hàng chục trạm điện, công trình thủy lợi lớn, hàng trăm km đường giao thông được hoàn thành.

Sau thống nhất đất nước 1975, Hà Nội đồng hành cùng cả nước trên hành trình Đổi mới, lần tìm và thử nghiệm nhiều giải pháp vượt qua vô vàn thử thách gắn với khó khăn thời hậu chiến tranh kéo dài, từng bước chuyển đổi cơ chế quản lý kinh tế, phục hồi và làm cho sản xuất bung ra, phát triển kinh tế nhiều thành phần và hội nhập quốc tế.

Thủ đô đổi mới

Theo Cục Thống kê Hà Nội, Hà Nội luôn duy trì tăng trưởng GRDP cao hơn mức bình quân cả nước từ 1,5-1,12 lần; trong đó, giai đoạn 1976 – 1980 tăng bình quân 8,6% năm, giai đoạn 1981 – 1985 tăng 8,1%; giai đoạn 1991 – 1995 tăng  tới 12,5% năm; giai đoạn 1996 – 2000 tăng 10,7% và giai đoạn 2001 – 2003 đạt 11,1%. Quy mô GRDP năm 2000 bằng 1,66 lần so với năm 1995 và bằng 3,8 lần năm 1985; vốn đầu tư xây dựng cơ bản tăng 17,3% năm. Quy mô GRDP năm 2024 theo giá hiện hành ước đạt 1.426 nghìn tỷ đồng, GRDP bình quân đầu người đạt 163,5 triệu đồng, tăng 8,8%. Cơ cấu GRDP năm 2024: Khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản chiếm tỷ trọng 1,96%; khu vực công nghiệp và xây dựng chiếm 22,79%; khu vực dịch vụ chiếm 65,6%; Thu ngân sách đạt trên 509.000 tỷ đồng, tăng gần 23,8% so với 2023; hơn 29.000 doanh nghiệp thành lập mới, nâng tổng số doanh nghiệp trên địa bàn vượt 400.000 doanh nghiệp.

Hà Nội luôn là địa phương thuộc Top đầu cả nước về thu hút FDI; Luỹ kế đến nay đã thu hút được trên 4.500 dự án FDI với tổng vốn đầu tư đăng ký trên 33 tỷ USD; các doanh nghiệp FDI đã đóng góp trên 10% thu ngân sách, 11% số lao động trong các doanh nghiệp, 11% vốn đầu tư phát triển toàn xã hội…trên địa bàn Thủ đô.

Thủ đô hiện có tổng cộng 2.167 sản phẩm OCOP và 285 mô hình sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao; giá trị sản phẩm nông nghiệp công nghệ cao chiếm khoảng 40% tổng giá trị sản xuất nông nghiệp; 100% xã đã đạt chuẩn nông thôn mới, với 1.350 làng nghề và 47/52 nghề truyền thống của cả nước.

Hệ thống dịch vụ tiện ích, chất lượng cao ngày càng đa dạng và đáp ứng tốt hơn nhu cầu nhân dân Thủ đô.  Xếp hạng chỉ số thương mại điện tử của Hà Nội hiện đứng thứ 2 trên toàn quốc, tỷ lệ dân số trưởng thành có điện thoại thông minh đạt 78%, tỷ lệ hộ gia đình có truy nhập Internet băng rộng đạt 90%.

Giai đoạn 2011 – 2023, tổng thu ngân sách nhà nước đạt 3,08 triệu tỷ đồng, tăng bình quân 10,65%/năm. Tổng vốn đầu tư phát triển toàn xã hội huy động gần 4,16 triệu tỷ đồng, tăng hàng năm 9,47%. Cơ cấu đầu tư xã hội dịch chuyển rõ nét: Khu vực nhà nước giảm từ 51,0% năm 2010 xuống còn khoảng 34,3% năm 2023; khu vực ngoài nhà nước tăng nhanh, từ 35,3% lên khoảng 59,0%.

Năm 2023, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hơn 54 tỷ USD, gấp 1,54 lần so với năm 2011 (35,13 tỷ USD).

Hà Nội luôn là địa phương dẫn đầu cả nước về doanh thu công nghiệp ICT, với khoảng gần 8.500 doanh nghiệp công nghệ thông tin và có 2/5 khu công nghiệp công nghệ thông tin tập trung của cả nước. Một số lĩnh vực công nghiệp công nghệ cao đã có bước phát triển khá như: Điều khiển kỹ thuật số, tự động hóa, rô-bốt, nano, plasma, laser, công nghệ sinh học. Nhiều doanh nghiệp công nghệ đã làm chủ các công nghệ “lõi”, phát triển khoảng 40 nền tảng “Make in Viet Nam”.

Năng suất lao động giai đoạn 2012 – 2022 tăng trung bình 5,24% và năm 2022 đạt 291,3 triệu đồng/lao động (giá hiện hành), gấp 2,34 lần năm 2011 và gấp 1,6 lần bình quân cả nước; đóng góp của TFP không ngừng tăng, bình quân đạt 46,29% giai  đoạn 2011 – 2015, lên 49,24% giai đoạn 2016 – 2020 và lên 52,65% giai đoạn 2021 – 2022.

Hà Nội ngày  nay rộng gấp gần 22 lần và dân số đông gấp hơn 23 lần khi mới giải phóng 10/10/1954, với cơ sở hạ tầng và ngày càng khang trang, hiện đại. Tổng chiều dài đường bộ trên địa bàn Thủ đô hiện đạt trên 23.400km (tăng khoảng 3.700km so với năm 2010 và tăng hơn 160 lần so với năm 1930). Tỷ trọng diện tích đất dành cho giao thông trên đất đô thị đạt 10,07%. Mạng lưới xe buýt Hà Nội gồm 154 tuyến đã tiếp cận 30/30 quận, huyện, thị xã và kết nối với 7 tỉnh thành lân cận vạn chuyển khoảng 340 triệu lượt hành khách/măm;

Hiện Thủ đô Hà Nội là TP lớn thứ 17 trên thế giới, luôn đóng vai trò đầu tầu kinh tế không mệt mỏi của Vùng Kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và của cả nước, với tương ứng lần lượt chiếm 21,2% và 1% về diện tích; 41,7% và 8,1% về số dân; 47,46% và 12,59% về GRDP; 52,48% và 17,07% về thu ngân sách nhà nước; 14,19% và 4,61% kim ngạch xuất khẩu; 29,77% và 10,77% kim ngạch nhập khẩu.

Trong hành trình 95 năm xây dựng và phát triển của Đảng Cộng sản Việt Nam, Đảng bộ TP Hà Nội luôn tiên phong, gương mẫu triển khai các chủ trương của Đảng vào cuộc sống. Công tác quy hoạch, phát triển không gian, xây dựng kết cấu hạ tầng kỹ thuật được đặc biệt chú trọng; quản lý đô thị, bảo vệ môi trường được tăng cường; quy mô và diện mạo đô thị của TP đã được mở rộng, thay đổi nhanh chóng theo hướng hiện đại, văn minh. Hà Nội đã có quan hệ hợp tác hữu nghị với hơn 100 thủ đô, thành phố của các quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới; tham gia tích cực, có trách nhiệm tại nhiều diễn đàn quốc tế quan trọng. Hà Nội thực sự trở thành trung tâm kết nối các giá trị toàn cầu. Hình ảnh về “Hà Nội – TP vì hoà bình” mà UNESCO tôn vinh ngày càng đẹp hơn trong lòng du khách và bè bạn bốn phương – Một TP yên bình, thân thiện, mở rộng, năng động trên đà phát triển hướng tới sự văn minh, hiện đại, giàu đẹp bền vững.

Theo Chương trình Chuyển đổi số của TP. Hà Nội đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, Hà Nội phấn đấu đến năm 2030 là Trung tâm khởi nghiệp sáng tạo của cả nước và lọt vào top 3 địa phương dẫn đầu cả nước về chuyển đổi số, về công nghệ thông tin, về chỉ số cạnh tranh, về đổi mới sáng tạo, về an toàn, an ninh mạng; giá trị đạt được của kinh tế số chiếm trên 40% GRDP và năng suất lao động tăng bình quân trên 7,5%/năm… Phát triển kinh tế đô thị, kinh tế ban đêm, kinh tế xanh, kinh tế tri thức và kinh tế tuần hoàn ngày càng được coi là “xương sống” cho việc thực hiện mục tiêu phát triển Thủ đô theo hướng nhanh, hiệu quả, bền vững; ngày càng củng cố vị thế Thủ đô và nâng cao vai trò trung tâm, đầu tầu kinh tế k hông mệt mỏi tạo động lực thúc đẩy phát triển vùng Đồng bằng sông Hồng, Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và cả nước; Hà Nội phấn đấu đến năm 2045 là đô thị đạt tầm cỡ quốc tế, giữ vai trò là đầu mối kết nối và phát triển với mạng lưới khu vực và quốc tế…theo tinh thần Nghị quyết số 15-NQ/TƯ ngày 5/5/2022 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia…