Xã Hợp Thành vừa trở thành địa phương đầu tiên tại tỉnh Thái Nguyên nhận được tiền từ tín chỉ carbon nhờ canh tác lúa theo phương pháp tiết kiệm nước. Thành công bước đầu này mở ra cơ hội phát triển thị trường carbon tại địa phuông, gắn với mục tiêu phát triển nông nghiệp xanh, bền vững.
Vụ xuân 2025, trên cánh đồng 12ha của 104 hộ nông dân xóm Bản Đông, mô hình canh tác lúa thông minh “ướt – khô xen kẽ” (AWD) lần đầu được áp dụng. Kết quả mang lại rõ rệt: năng suất lúa trung bình đạt 6,79 tấn/ha, cao hơn 0,89 tấn so với ruộng đối chứng, đồng thời giảm đáng kể phát thải khí metan – một trong những nguyên nhân chính gây biến đổi khí hậu.
Nhờ giảm phát thải, diện tích lúa của Bản Đông được cấp tín chỉ carbon và bán trên thị trường tự nguyện, đem về khoản thu đầu tiên từ “không khí sạch” cho bà con nông dân. Đây là tín hiệu tích cực, cho thấy nông nghiệp không chỉ mang lại lúa gạo mà còn có thể tạo ra “giá trị vô hình” từ các hoạt động giảm phát thải.
Ông Nguyễn Văn Cường, một nông dân tham gia mô hình, chia sẻ: “Ban đầu chúng tôi còn nghi ngờ hiệu quả, nhưng sau vụ mùa, năng suất tăng, chi phí giảm, lại có thêm nguồn thu từ tín chỉ carbon. Chúng tôi tin đây là hướng đi lâu dài”.
Thái Nguyên có diện tích rừng tự nhiên và rừng trồng khá lớn, hệ sinh thái đa dạng cùng quỹ đất nông nghiệp rộng. Đây là những “kho dự trữ carbon” tiềm năng, phù hợp phát triển các dự án thu giữ và giao dịch tín chỉ carbon trong tương lai.
Bên cạnh lĩnh vực lúa gạo, nhiều hợp tác xã, doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh đã quan tâm đến các mô hình xanh như sử dụng năng lượng tái tạo trong sản xuất, tiết kiệm năng lượng trong chế biến chè, hay áp dụng các quy trình canh tác hữu cơ. Một số dự án còn được quốc tế công nhận theo tiêu chuẩn Gold Standard, nâng cao vị thế Thái Nguyên trên bản đồ hành động khí hậu toàn cầu.
Theo Luật Bảo vệ môi trường 2020 và Nghị định 06/2022, Việt Nam sẽ thí điểm sàn giao dịch tín chỉ carbon từ năm 2025 và vận hành chính thức từ năm 2028. Tín chỉ carbon được hiểu là chứng nhận giảm phát thải một tấn CO₂ hoặc khí nhà kính quy đổi, có thể giao dịch trên thị trường bắt buộc hoặc tự nguyện.
Đặc biệt, từ giữa năm 2025, Việt Nam đã khởi động giai đoạn thí điểm cơ chế thương mại phát thải quốc gia (ETS), cho phép doanh nghiệp bù trừ tối đa 30% lượng phát thải bằng tín chỉ carbon từ các dự án trong và ngoài nước. Đây là cơ hội để Thái Nguyên sớm bắt nhịp với xu hướng toàn cầu, nhất là khi nhiều tập đoàn lớn trong nước và quốc tế bắt đầu tìm kiếm nguồn tín chỉ carbon trong nước để đáp ứng yêu cầu giảm phát thải.
Dù tiềm năng lớn, việc phát triển thị trường tín chỉ carbon tại Thái Nguyên còn nhiều khó khăn. Nhận thức của doanh nghiệp và người dân về tín chỉ carbon còn hạn chế. Chi phí đo đạc, báo cáo, thẩm định và chứng nhận lượng phát thải giảm khá cao, khiến nhiều dự án quy mô nhỏ khó tiếp cận. Ngoài ra, tỉnh vẫn thiếu đội ngũ chuyên gia và hệ thống dữ liệu chuẩn xác để phục vụ công tác xác minh và giao dịch tín chỉ. Nếu không có sự hỗ trợ từ cơ quan quản lý, các tổ chức tài chính và chuyên gia, việc biến tín chỉ carbon thành một ngành kinh tế thực sự sẽ khó đạt hiệu quả như kỳ vọng.
Để tận dụng tiềm năng, Thái Nguyên cần đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân và doanh nghiệp về giá trị của tín chỉ carbon, đồng thời hỗ trợ đào tạo kỹ thuật cho các hợp tác xã, doanh nghiệp vừa và nhỏ, giúp họ nắm vững quy trình đo đạc và chứng nhận tín chỉ theo tiêu chuẩn quốc tế.
Trong tương lai, Thái Nguyên hoàn toàn có thể nhân rộng các mô hình giảm phát thải trong sản xuất nông nghiệp, phát triển các dự án lâm nghiệp, ứng dụng năng lượng tái tạo và tăng cường liên kết với các doanh nghiệp lớn để hình thành thị trường tín chỉ ổn định. Thành công của xóm Bản Đông không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn đánh dấu một bước tiến quan trọng trong hành trình thực hiện cam kết phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 của Việt Nam.
Với sự đồng hành của chính quyền, doanh nghiệp và người dân, Thái Nguyên đang dần khẳng định vai trò tiên phong trong phát triển thị trường carbon nông nghiệp. Nếu có chiến lược bài bản và giải pháp đồng bộ, địa phương này sẽ trở thành điểm sáng trong việc thúc đẩy nông nghiệp xanh, nơi tín chỉ carbon không chỉ là giải pháp ứng phó biến đổi khí hậu mà còn là động lực cho tăng trưởng kinh tế bền vững.
Theo Congly.vn