Ứng dụng công nghệ hóa, xử lý nghiêm vi phạm giao thông

Xử lý vi phạm giao thông: Nỗ lực mạnh tay, kết quả bước đầu rõ rệt

Trong bối cảnh tình hình trật tự an toàn giao thông còn nhiều diễn biến phức tạp, lực lượng Cảnh sát Giao thông (CSGT) toàn quốc đã có những chuyển biến mạnh mẽ về công tác tuần tra, kiểm soát và xử lý vi phạm trong 6 tháng đầu năm 2025. Theo số liệu từ Cục CSGT – Bộ Công an, chỉ trong nửa đầu năm, toàn quốc đã xử lý tới 1.668.888 trường hợp vi phạm giao thông, giảm 21,96% so với cùng kỳ năm 2024 (tương đương giảm 469.654 trường hợp).

Phần lớn các vi phạm xảy ra trên đường bộ với hơn 1,63 triệu trường hợp, phản ánh sự phức tạp của tình trạng vi phạm phổ biến như chạy quá tốc độ, sử dụng rượu bia, đi sai làn hay chở quá tải. Trong đó, hành vi vượt quá tốc độ tiếp tục là nhóm vi phạm đứng đầu với 398.822 trường hợp, chiếm trên 21% tổng số vi phạm đường bộ. Đáng chú ý, hành vi sử dụng rượu bia khi điều khiển phương tiện vẫn ở mức đáng báo động, với 310.058 trường hợp bị xử lý, tương ứng hơn 16% tổng vi phạm. Ngoài ra, 2.397 tài xế bị phát hiện dương tính với ma túy, trong khi 18.627 trường hợp bị xử phạt vì chở hàng quá tải và hơn 76.500 người đi sai làn, lấn phần đường.

Về các biện pháp cưỡng chế hành chính, lực lượng chức năng đã thu giữ 424.077 phương tiện và tước 149.070 giấy phép lái xe trong 6 tháng đầu năm. Những con số này cho thấy mức độ nghiêm khắc trong xử lý và là biện pháp cần thiết nhằm răn đe người vi phạm có dấu hiệu tái phạm hoặc nguy cơ gây tai nạn cao. Đặc biệt, đã có 3.521 trường hợp vi phạm quy định về thiết bị giám sát hành trình và sử dụng điện thoại khi lái xe – những hành vi mới xuất hiện phổ biến trong thời đại công nghệ, đòi hỏi cơ chế kiểm soát tinh vi hơn.

Không chỉ dừng ở con số xử phạt, các biện pháp siết chặt quản lý đã góp phần làm giảm đáng kể số vụ tai nạn giao thông trên toàn quốc. Trong 6 tháng qua, Việt Nam ghi nhận 9.398 vụ tai nạn giao thông, làm 5.293 người thiệt mạng và 6.246 người bị thương. So với cùng kỳ năm trước, số vụ tai nạn giảm 24,25%, số người chết giảm 3,66% và số người bị thương giảm gần 34%. Đây là kết quả tích cực đầu tiên sau nhiều năm liên tiếp số liệu tai nạn giao thông có xu hướng đứng im hoặc giảm không đáng kể.

Một điểm sáng khác trong 6 tháng qua là hoạt động ngăn chặn các vụ tụ tập đua xe trái phép. Lực lượng chức năng đã phát hiện 54 vụ tụ tập đua xe, phóng nhanh, lạng lách, xử lý 402 đối tượng, trong đó 13 vụ đã bị khởi tố hình sự. Điều này cho thấy xu hướng tăng cường áp dụng hình sự đối với các hành vi nguy hiểm, gây rối trật tự công cộng trên đường phố.

Tuy nhiên, số liệu vi phạm vẫn cho thấy thách thức lớn trong việc hình thành ý thức tự giác chấp hành luật giao thông. Việc hàng trăm ngàn người bị xử lý vì vi phạm tốc độ, nồng độ cồn hay lấn làn cũng đồng nghĩa với thực tế rằng một bộ phận không nhỏ người tham gia giao thông vẫn còn xem thường pháp luật và chưa đặt sự an toàn của bản thân và cộng đồng lên trên hết.

Pháp luật rõ ràng, chế tài mạnh, nhưng ý thức vẫn là điểm nghẽn

Song song với kết quả tích cực từ công tác tuần tra, xử lý vi phạm giao thông, điều đáng ghi nhận là hệ thống pháp luật hiện hành về xử lý hành vi vi phạm đã được hoàn thiện tương đối rõ ràng, đặc biệt với các lỗi nghiêm trọng như vượt tốc độ, vi phạm nồng độ cồn, hay tái phạm nhiều lần trong thời gian ngắn.

Theo Nghị định số 168/2024/NĐ-CP, mức phạt đối với hành vi vượt tốc độ đã được chia thành nhiều khung. Với xe ô tô, vượt quá tốc độ từ 5–10 km/h có thể bị phạt đến 1 triệu đồng, từ 10–20 km/h phạt đến 3 triệu đồng, còn vượt từ 20–35 km/h sẽ bị phạt 6–8 triệu đồng và trừ 4 điểm GPLX. Nếu vượt trên 35 km/h, mức phạt có thể lên tới 12 triệu đồng, trừ 6 điểm và bị tước GPLX từ 2–4 tháng.

Đối với vi phạm nồng độ cồn, nếu nồng độ vượt quá 0,4 mg/l khí thở, tài xế sẽ bị xử phạt đến 40 triệu đồng, trừ 10 điểm GPLX và tước quyền sử dụng GPLX từ 22 đến 24 tháng. Những trường hợp dương tính với ma túy bị phạt tới 40 triệu đồng và có thể bị đình chỉ giấy phép lái xe đến 2 năm.

Một điểm mới là việc áp dụng cơ chế quản lý điểm trên GPLX – mỗi GPLX có 40 điểm/năm, nếu bị trừ hết điểm sẽ buộc phải thi lại. Bên cạnh đó, các chuyên gia giao thông đã đề xuất áp dụng quy định đình chỉ tạm thời GPLX nếu tài xế vi phạm tốc độ từ 3 lần trở lên trong vòng 6 tháng, kể cả chưa gây tai nạn. Đây được xem là biện pháp phòng ngừa chủ động, phù hợp với xu hướng quản lý hiện đại.

Cần giải pháp đồng bộ, công nghệ và phối hợp liên ngành

Các chuyên gia cho rằng, việc hoàn thiện hành lang pháp lý là cần thiết nhưng “muốn giảm tai nạn bền vững, phải kết hợp cưỡng chế hiệu quả, xử phạt minh bạch và tăng cường tuyên truyền, giáo dục giao thông từ nhà trường đến cộng đồng”. Bên cạnh việc xử lý trực tiếp, CSGT đang tăng cường tích hợp dữ liệu từ camera, đăng kiểm và thuế để đảm bảo vi phạm không bị bỏ lọt, đồng thời ngăn chặn sang tên đổi chủ khi chưa chấp hành nộp phạt.

Để nâng cao hiệu quả, các chuyên gia đề xuất đẩy mạnh triển khai hệ thống giám sát giao thông thông minh, xử phạt tức thời và liên thông dữ liệu vi phạm trên toàn quốc. Cùng với đó là tích hợp dữ liệu giữa lực lượng công an, đơn vị đăng kiểm, ngành thuế và Sở Giao thông Vận tải để đảm bảo tính minh bạch và cưỡng chế triệt để.

Song song đó, phải có cơ chế bắt buộc doanh nghiệp vận tải, đặc biệt là xe tải, xe container, lắp đặt thiết bị giới hạn tốc độ và giám sát hành trình bằng GPS thông minh. Đối với người dân, cần tăng cường truyền thông về điểm trừ GPLX, xử phạt nguội và hậu quả pháp lý nếu cố tình vi phạm, tái phạm.

Chỉ khi công tác xử lý vi phạm được thực hiện nghiêm minh, công nghệ được ứng dụng hiệu quả và ý thức người dân được nâng cao từ gốc, mới có thể tạo chuyển biến bền vững trong đảm bảo an toàn giao thông.

Tại Hội nghị ngày 25/7/2025 tại Hà Nội về đề án xây dựng Trung tâm dữ liệu, giám sát và xử lý vi phạm giao thông, Thiếu tướng Đỗ Thanh Bình – Cục trưởng Cục CSGT Bộ Công an đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hình thành một hệ thống 35 trung tâm dữ liệu đồng bộ trên toàn quốc. Theo đó, 01 trung tâm quốc gia tại Cục CSGT sẽ kết nối với 34 trung tâm địa phương, đảm nhiệm việc giám sát, điều hành giao thông qua các hệ thống camera và dữ liệu AI, giúp xử lý vi phạm một cách nhanh chóng và chính xác.

Ông Bình cho biết khi hệ thống vận hành đầy đủ, người tham gia giao thông sẽ không còn phải mang theo giấy tờ ngoài thẻ căn cước công dân – mọi thông tin về phương tiện, sức khỏe lái xe, thuế, đăng kiểm đều đã liên thông trong dữ liệu chung, giúp giảm tối đa thủ tục hành chính và loại bỏ nguy cơ giấy tờ giả mạo.

Bên cạnh đó, Thiếu tướng Đỗ Thanh Bình khẳng định, Cục CSGT sẽ tăng cường phối hợp với các doanh nghiệp vận tải và ứng dụng công nghệ số để quản lý phương tiện và người lái một cách minh bạch, hiện đại. Mục tiêu cuối cùng được ông nhấn mạnh là: “bảo đảm tính mạng, sức khỏe của nhân dân, kéo giảm TNGT, xây dựng môi trường giao thông an toàn, văn minh, kỷ cương.