Thời gian qua, tình hình trật tự, an toàn giao thông được ghi nhận đã có nhiều chuyển biến tích cực. Các biện pháp xử phạt nghiêm khắc và các chiến dịch tuyên truyền đã góp phần không nhỏ vào những thay đổi này. Song bên cạnh đó, vẫn có những trường hợp vi phạm một số lỗi phổ biến; trong đó bao gồm điều khiển ô tô, xe máy đi vào đường cấm, đi ngược chiều, gây xung đột dòng phương tiện và tiềm ẩn nguy cơ gây ùn tắc giao thông.

Có nhiều nguyên nhân dẫn tới hành vi vi phạm này. Ngoài xuất phát từ sự thiếu hiểu biết về luật giao thông, một số người có thể đi ngược chiều vì không chú ý hoặc không nhận biết biển báo cấm; hoặc vì thói quen thiếu tôn trọng luật pháp, ít tuân thủ quy định.

Trong khi đó, hành vi của số khác có thể xuất phát từ áp lực tắc đường. Ở một số trường hợp, người tham gia giao thông có thể cố tình đi ngược chiều để tiết kiệm thời gian mặc dù biết hành động đó là trái quy định.

Đi ngược chiều hoặc đi vào đường cấm là vi phạm giao thông nghiêm trọng, nguy hiểm cho bản thân và người khác, gây ảnh hưởng lớn đến an toàn giao thông và trật tự xã hội.

Hành vi này làm tăng nguy cơ tai nạn, làm rối loạn luồng giao thông, dẫn đến va chạm với các phương tiện đi đúng luật, đặc biệt tại khúc cua, đường hẹp, hoặc khi xe đi nhanh. Đồng thời, làm rối loạn dòng xe, gây tắc đường, nhất ở các nút giao thông trọng điểm. Các phương tiện đối diện không kịp phản ứng, dễ dẫn đến tai nạn nghiêm trọng. Thậm chí, có thể tạo ra hiệu ứng dây chuyền, khiến nhiều người phải đánh lái tránh hoặc dừng đột ngột, dễ dẫn đến tai nạn liên hoàn.

Bên cạnh đó, việc xe máy hay ô tô đi ngược chiều có thể gây phản cảm trong mắt người khác, thiếu văn minh nơi công cộng, ảnh hưởng đến hình ảnh và ý thức cộng đồng, đặc biệt là ở những nơi có hệ thống giao thông rõ ràng và quy củ. Đồng thời, thể hiện sự thiếu tôn trọng luật lệ, tính mạng người khác. Trường hợp không bị xử lý nghiêm còn làm giảm ý thức chấp hành luật của người tham gia giao thông khác.

Theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP (có hiệu lực từ ngày 1/1/2025), với xe máy, hành vi đi ngược chiều của đường một chiều, đi ngược chiều trên đường có biển “Cấm đi ngược chiều” sẽ bị phạt tiền từ 4 – 6 triệu đồng, trừ 2 điểm giấy phép lái xe. Trường hợp có phát sinh gây tai nạn giao thông sẽ bị phạt tiền từ 10 – 14 triệu đồng, đồng thời trừ 10 điểm giấy phép lái xe.

Một lỗi khác người điều khiển xe máy cũng bị xử phạt nặng từ năm 2025 là lái xe đi vào đường cao tốc. Cụ thể, Nghị định 168 quy định, người điều khiển xe đi vào đường cao tốc, trừ xe phục vụ việc quản lý, bảo trì đường cao tốc bị phạt tiền từ 4 – 6 triệu đồng; trừ 6 điểm giấy phép lái xe. Trường hợp vi phạm lỗi này gây tai nạn giao thông, người điều khiển phương tiện bị phạt từ 10 – 14 triệu đồng.

Nghị định 168 cũng quy định, hành vi điều khiển ô tô đi ngược chiều của đường một chiều, đi ngược chiều trên đường có biển “Cấm đi ngược chiều” sẽ bị xử phạt từ 18 – 20 triệu đồng. Xe ô tô đi vào khu vực cấm, đường có biển báo hiệu có nội dung cấm đi vào đối với loại phương tiện đang điều khiển… sẽ bị phạt từ 4 – 6 triệu đồng. Đi ngược chiều trên cao tốc bị phạt tới 40 triệu đồng.

Nếu hành vi này gây hậu quả nghiêm trọng (thương tích, tử vong), người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Bộ luật Hình sự 2015 (được sửa đổi, bổ sung năm 2017) về vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ; bồi thường thiệt hại cho người bị nạn về vật chất và tinh thần.

Các mức xử phạt nghiêm khắc đối với hành vi vi phạm giao thông đã làm ý thức của người tham gia giao thông chuyển biến rất tích cực. Tuy nhiên, thời gian qua, vẫn có một bộ phận người dân điều khiển phương tiện giao thông cố tình vi phạm.

Để giảm thiểu tình trạng ô tô và xe máy đi vào đường cấm hoặc đường ngược chiều, có thể áp dụng đồng thời các biện pháp căn bản sau đây:

Một là, tăng cường hệ thống biển báo giao thông. Biển báo rõ ràng, cần có kích thước lớn, màu sắc nổi bật đặt tại các vị trí dễ quan sát, đặc biệt là ở những giao lộ hoặc ngã ba, ngã tư có nguy cơ cao va chạm giao thông.

Hai là, thiết lập camera tại những vị trí nhạy cảm để giám sát tình trạng giao thông. Hình ảnh từ camera có thể được sử dụng làm bằng chứng để xử phạt nguội những trường hợp vi phạm.

Ba là, xử phạt nghiêm khắc đối với các hành vi vi phạm như đi vào đường cấm, đi ngược chiều. Sử dụng các hình thức xử phạt khác như tạm giữ phương tiện, thu hồi giấy phép lái xe đối với các trường hợp vi phạm nghiêm trọng.

Bốn là, cải thiện cơ sở hạ tầng giao thông. Ở những khu vực có lưu lượng phương tiện lớn, nên thiết kế làn đường riêng cho từng loại phương tiện để hạn chế tình trạng đi ngược chiều. Thiết kế lại các nút giao thông để đảm bảo hướng đi rõ ràng và dễ hiểu cho tất cả các phương tiện, đồng thời áp dụng các biện pháp cải thiện hạ tầng như vạch kẻ đường, dải phân cách.

Năm là, áp dụng công nghệ giao thông thông minh. Sử dụng công nghệ cảm biến và hệ thống thông tin giao thông tự động để phát hiện và xử lý các vi phạm một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn.

Cùng với đó, đẩy mạnh các chương trình tuyên truyền. Tổ chức các chiến dịch tuyên truyền về an toàn giao thông, giải thích rõ ràng về những nguy hại khi đi vào đường cấm hoặc ngược chiều thông qua các phương tiện truyền thông, hội thảo, và phát động phong trào “không vi phạm giao thông”.

Đối với cộng đồng, cung cấp các khóa học về an toàn giao thông cho tài xế mới và những người tham gia giao thông, bao gồm nội dung về các biển báo, quy tắc giao thông và hậu quả của việc vi phạm.

Tổ chức thực hiện đồng bộ các biện pháp trên kỳ vọng sẽ tạo ra một môi trường giao thông an toàn hơn, giảm thiểu tình trạng đi vào đường cấm và đi ngược chiều. Từ đó góp phần đảm bảo an toàn cho các phương tiện tham gia giao thông.